Η Δωδεκάνησος γιορτάζει και θυμάται

ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ Η.Π.Α.
«Η Ελλάδα έχει συνεισφέρει περισσότερο από κάθε άλλο έθνος στην εξέλιξη της ανθρώπινης φυλής, όχι μόνο ανακαλύπτοντας τους πρώτους δρόμους, για να κινείται μπροστά, αλλά και προσφέροντας πολλά με σταθερή αξία. Κατά συνέπεια, αν τα Δωδεκάνησα στη τελική διευθέτηση μετά τον πόλεμο στερηθούν από το νόμιμο ιδιοκτήτη τους, τα έθνη που θα κάνουν αυτή τη διευθέτηση, θα είναι ένοχα όχι μόνο για τη μεγαλύτερη αγνωμοσύνη στον κοινό ευεργέτη του ανθρωπίνου είδους, αλλά και για τη βαθύτερη αδικία σ’ ένα λαό εξαιρετικής αξίας – και η Ελλάδα θα είναι θύμα κλοπής σε μερικά από τα ομορφότερα πετράδια στο περίλαμπρο στέμμα της δόξας της.»
Καθηγητής Πανεπιστημίου Κολούμπια – Καθηγητής Σορβόννης
Ευτυχώς, η αδικία αποκαταστάθηκε, η δικαιοσύνη αποδόθηκε στη Ελλάδα και οι δώδεκα διαμαντόπετρες του Αιγαίου κοσμούν, από το 1947, το ολόχρυσο δακτυλίδι της.
Τη Λευτεριά μας γιορτάζουμε και πάλι οι Δωδεκανήσιοι σε μέρες δύσκολες και χρόνους χαλεπούς. Σύννεφα πολλά, γκρίζα στον εθνικό ορίζοντα, οικονομική κρίση από τη μια, κυριαρχικά δικαιώματα από την άλλη, προβληματίζουν και μετριάζουν τη χαρά της μεγάλης γιορτής.

Η από μέρους της Τουρκίας αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας σε νησιά του Αιγαίου, μεταξύ των οποίων και της Δωδεκανήσου, εντάσσεται στην από καιρού πάγια τακτική της γειτονικής χώρας απέναντι στην πατρίδα μας. ΄Εχει παρελθόν, θορυβώδες παρόν και απρόβλεπτο μέλλον.

Θορυβώδες παρόν είναι οι δηλώσεις φίλου του κ. Ερτογάν στο «Τουρκικό Ινστιτούτο- 21ος αιώνας», που χρηματοδοτείται από την τουρκική κυβέρνηση, με τις οποίες ζητείται από την Τουρκία να προχωρήσει άμεσα στη διεκδίκηση 16 ελληνικών νησιών, τα οποία και αναφέρει ονομαστικά (Οινούσες, Φίμενα, Φούρνοι, Αγαθονήσι, Αρκιοί, Φαρμακονήσι, Καλόλιμνος, Πλατιά, Κυρά Παναγιά, Γυαλί, Σύρνα, Γαύδος, Διονησάδι, Γαϊδουρονήσι, Κουφονήσι ). Ακόμα πιο ιταμή είναι η μόλις προ διημέρου έκδοση της νότας δέσμευσης ελληνικής θαλάσσιας έκτασης στο κέντρο του Αιγαίου για δήθεν εκτέλεση ασκήσεων, μέχρι τέλους του 2015.

Μερικοί θεωρούν την ακολουθούμενη από τους γείτονες τακτική σαν μια «φαιδρά ιστορία», που δε χρήζει απαντήσεως. Κάποιοι άλλοι έχουν την άποψη, ότι η πολιτική των τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων βλέπει με άλλο πρίσμα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως, δεν δικαιολογείται ούτε εφησυχασμός ούτε αδράνεια, γιατί τα πράγματα με τους γείτονές μας δεν είναι τόσο απλά!

Το «σφάξε με Αγά μου, ν΄αγιάσω» δεν αφοπλίζει το δολοφόνο, αντίθετα μάλιστα κάνει το έγκλημα ειδεχθέστερο και φρικιαστικό.
Το παράδειγμα των Ιμίων μαρτυρεί «του λόγου το ασφαλές». Τα αρχεία του «Φόρεϊν ΄Οφις» περί Κύπρου και «Χούντας» ανατρέπουν παρόμοιες με τις παραπάνω λογικές και πολιτικές.

Γι’ αυτό και η παράθεση της ιστορικής αλήθειας για το Δωδεκανησιακό, όπως αυτή προβάλλει μέσα από τις διεθνείς και διμερείς συμφωνίες, οι οποίες και δεν επιδέχονται αμφισβήτηση ή παρερμηνεία, είναι χρήσιμο για τους γείτονες, τους φίλους και συμμάχους μας να επαναλαμβάνεται, για εμπέδωση, για εμάς δε τους Δωδεκανησίους ως ιστορική ανάμνηση του Χθες, για το Σήμερα και το Αύριο.

Η ιστορική πορεία του Δωδεκανησιακού ζητήματος από το 1912 μέχρι το 1947 είναι η ακόλουθη:
18 Οκτωβρίου 1912
Υπεγράφη, ύστερα από ιταλοτουρκικές διαπραγματεύσεις, η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης - OUCHY, με την οποία συμφωνήθηκε ότι τα νησιά του Αιγαίου θα έμεναν στα ιταλικά χέρια για απροσδιόριστο χρόνο, ως εγγύηση, μέχρις ότου θα αποχωρούσαν από τη Λιβύη όλα τα τουρκικά στρατεύματα και τότε θα καθιερώνονταν ειδικές εγγυήσεις για τον πληθυσμό τους.

30 Μαϊου 1913
΄Υστερα από τη νικηφόρα για την Ελλάδα έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-13, υπεγράφη στο Λονδίνο προσύμφωνο ειρήνης, σύμφωνα με το οποίο τα νησιά αυτά θα εξακολουθούσαν να παραμένουν ως εγγύηση, υπό ιταλική κατοχή ( με εξαίρεση την Κρήτη που περιερχόταν στην Ελλάδα).

29 Σεπτεμβρίου 1913
Υπεγράφη το Σύμφωνο Ειρήνης Τουρκίας- Βουλγαρίας χωρίς μ΄αυτό να βελτιώνεται η κατάσταση των νησιών, αφού το θέμα τους δε λυνόταν οριστικά. ΄Ετσι, τα «φτωχά νησιά, πλούσια μόνο ως προς μια ξεχωριστή πολιτιστική κληρονομιά, κάποια δε απ΄αυτά με καλή προοπτική τουρισμού, κατέστησαν σχεδόν εν αγνοία τους πιόνια ενός δραματικού διπλωματικού παιχνιδιού, κατά τη διάρκεια του οποίου ωρίμασαν αρκετά σπέρματα του Α΄Π.Π.», όπως γράφει ο ιταλός υποναύαρχος ALDO LEVI στον XYI τόμο για το ιταλικό πολεμικό ναυτικό.

4 Αυγούστου 1914
΄Αρχιζε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις ειρήνης στο Λονδίνο. Εκεί, προσημείωμα της Συμμαχίας εκχωρούσε στην Ιταλία τα κατεχόμενα απ’ αυτήν νησιά της Δωδεκανήσου, ως αντάλλαγμα για τη συμπόρευσή της στο πλευρό των Συμμάχων.

26 Σεπτεμβρίου 1915
Υπεγράφησαν οι μυστικές συμφωνίες του Λονδίνου μεταξύ Ιταλίας και Δυνάμεων της Συμμαχίας και στο άρθρο 8 αναγνωριζόταν στην Ιταλία η μελλοντική κυριαρχία της επί της Δωδεκανήσου.

Ανάλογη υπόσχεση όμως δινόταν από τη Συμμαχία και στην Ελλάδα, σε άλλες μυστικές διαπραγματεύσεις.
Μετά την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο, στο πλευρό της Συμμαχίας, καταγγέλθηκε η μεταξύ Ιταλίας – Τουρκίας συνθήκη της Λωζάνης – OUCHY και η κατοχή των νησιών άλλαξε χαρακτήρα, αφού από μέσο εγγυήσεως για εκτέλεση υποχρεώσεων της Τουρκίας μετετράπη σε κατοχή από πολεμικό δικαίωμα.

28 Δεκεμβρίου 1915
Για να σταματήσουν τις συχνές επαναστατικές εκδηλώσεις του πληθυσμού του Καστελλορίζου κατά της προσωρινής Ιταλικής Διοίκησης, εξαιτίας των σκληρών και καταπιεστικών της μέτρων, οι Γάλλοι αποβιβάστηκαν και κατέλαβαν το νησί στις 28/12/1915.

Με το τέλος του Α΄Π.Π. ενισχύθηκε περισσότερο η επιθυμία των Ιταλών για κυριαρχία στα νησιά αλλά και η διεθνής αντίδραση σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο, που εκδηλώνεται έντονη στις διαπραγματεύσεις Ειρήνης των Παρισίων του 1919. Χολωμένη για τις αντιδράσεις αποχώρησε από τη διάσκεψη η Ιταλία, για να επανέλθει λίγο αργότερα όμως περισσότερο αποδυναμωμένη.

29 Ιουλίου 1919
Στις 29 Ιουλίου 1919 Ιταλία και Ελλάδα, έπειτα από απευθείας διαπραγματεύσεις, κατάληξαν στη συμφωνία ΤΙΤΟΝΙ- ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ, με την οποία εκχωρούνταν στην Ελλάδα όλα τα νησιά του Αιγαίου, πλην της Ρόδου, που έμενε στην Ιταλία, με την πρόβλεψη ευρείας αυτονομίας σ’ αυτήν και διεξαγωγής δημοψηφίσματος μεταξύ του πληθυσμού, εντός πενταετίας, για την τύχη του νησιού.

22 Ιουλίου 1920
Ο νέος Ιταλός υπουργός Εξωτερικών κόμης SFORZA κατήγγειλε το Σύμφωνο TITONI – ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ του 1919, γιατί το θεωρούσε ασυμβίβαστο με την αξιοπρέπεια και τα συμφέροντα της χώρας του.

10 Αυγούστου 1920
Στις 7 Αυγούστου με πρωτοβουλία της Ιταλικής Κυβερνήσεως η μορφή διοίκησης της Ρόδου μετετράπη από στρατιωτική σε πολιτική, ενώ στις 10 Αυγούστου υπεγράφη η οριστική Συνθήκη των Σεβρών, που προέβλεπε τη μεταβίβαση από την Τουρκία στην Ελλάδα όλων των νησιών της Δωδ/σου, περιλαμβανομένου του Καστελλορίζου.

΄Ορος στην ίδια συμφωνία αναγνώριζε υποχρέωση της Ιταλίας για εκχώρηση απ’ αυτήν στην Ελλάδα όλων των νησιών που είχε πάρει από την Τουρκία ( συμφωνία BONIN – ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ), ΜΕ ΕΞΑΙΡΕΣΗ τη Ρόδο και το Καστελλόριζο, για τα οποία θα εγκαθίστατο στη Ρόδο μια «Κυβέρνηση της Ρόδου και του Καστελλορίζου». Το Καστελλόριζο τότε βρισκόταν ακόμα υπό Γαλλική κατοχή και παρεδόθη και πάλι στους Ιταλούς μόλις στις 25 Φεβρουαρίου 1921.

Η πτώση Βενιζέλου, η αντιβασιλεία του Κουντουριώτη, ο εκλογικός θρίαμβος του βασιλικού κόμματος, ψύχραναν τις θερμές συμπάθειες της Συμμαχίας (΄Αγγλων-Γάλλων-Ιταλών) έναντι της Ελλάδας, με αποτέλεσμα η Συνθήκη Ειρήνης των Σεβρών, που ακόμη δεν είχε επικυρωθεί, να γίνει από την αρχή επισφαλής και, σε συνάρτηση με τις στρατιωτικές αποτυχίες στη Μικρά Ασία, η Ιταλία να αρνηθεί στην Ελλάδα την παράδοση των νησιών.

20 Νοεμβρίου 1921
Η Ιταλία εγκαθιστά στο Αιγαίο μια «Κυβέρνηση της Ρόδου, του Καστελλορίζου και των άλλων 12 κατειλημμένων νήσων».

11 Οκτωβρίου 1922
΄Υστερα από την τελική ήττα της Ελλάδας και τη Μικρασιατική καταστροφή, η χώρα μας υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει όλες τις θέσεις της και να δεχθεί στις 11 Οκτωβρίου 1922 ανακωχή με τον Κεμάλ Πασά.
Η γενική Συνθήκη Ειρήνης των Σεβρών, 10 Αυγούστου 1920, ατονεί και η Ιταλία καταγγέλλει και τις ελληνοϊταλικές συμφωνίες BONIN-ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ, που προέβλεπαν την παραχώρηση των Δωδ/σων ( πλην Ρόδου και Καστελλορίζου), βρίσκοντας όμως αντίθετη σ’ αυτό την Αγγλία.

20 Νοεμβρίου 1922
Αρχίζει στο Λονδίνο η συνδιάσκεψη για τη διευθέτηση της ελληνοτουρκικής σύρραξης και συνεχίζεται στη Λωζάνη, όπου και τερματίζεται το Μάρτιο του 1923 με αναγνώριση των ιταλικών απαιτήσεων.
Μόνο οι συζητήσεις για το Καστελλόριζο προσέκρουαν σε μερικές δυσκολίες, αλλά ο πληθυσμός του νησιού, τον Απρίλιο του 1923, κατέστησε γνωστό ότι επιθυμούσε να μείνει υπό ιταλική εξουσία και στις 4 Ιουνίου, αφού ξεπεράστηκαν οι τουρκικές αντιρρήσεις και το θέμα του Καστελλορίζου έληξε ευνοϊκά για την Ιταλία.

24 Ιουλίου 1923 - Συνθήκη της Λωζάνης
Τέθηκε σε εφαρμογή στις 6 Αυγούστου 1924. Μ’ αυτήν κατακυρωνόταν η παραχώρηση στην Ιταλία όλων των νησιών της Δωδ/σου, περιλαμβανομένου και του Καστελλορίζου. Τα άλλα νησιά του Αιγαίου διανεμήθηκαν μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και στην Αγγλία η Κύπρος.

Με την πάροδο του χρόνου επιλύθηκαν μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας και μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας διάφορα μικροπροβλήματα σχετικά με ακατοίκητες νησίδες στο Αιγαίο και μερικές γύρω από το Καστελλόριζο, τις οποίες αυθαίρετα, λόγω μερικών κενών της Συνθήκης της Λωζάνης, είχε καταλάβει η Τουρκία.

Άλυτο παρέμενε μεταξύ Ιταλίας –Τουρκίας το θέμα των γειτονικών προς το Καστελλόριζο ακατοίκητων νησίδων, για το οποίο συμφωνήθηκε η από κοινού προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Συμφωνία όμως μεταξύ Ιταλίας-Τουρκίας, στις 4-1-1932, κατέστησε περιττή την προσφυγή στη Χάγη.
Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος
Η Ιταλία το Μάιο του 1941 καταλαμβάνει τις Β.Σποράδες και τις Κυκλάδες.

9 Σεπτεμβρίου 1943
Η Αγγλία καταλαμβάνει το Καστελλόριζο στις 9 Σεμτεμβρίου 1943 και το 1944 και μερικά άλλα νησιά που είχαν εγκαταλειφθεί από τους Γερμανούς και, στις 9 Μαϊου 1945, συνεπεία της ολοκληρωτικής ήττας της Γερμανίας, επεκτείνει επίσημα την κατοχή, εν ονόματι της Συμμαχίας, σε όλα τα νησιά.

Οι Ιταλοί τώρα πια έχουν αποβάλει κάθε ψευδαίσθηση σ’ ότι αφορούσε τις σκέψεις για επανακατάληψη των Δωδ/σων και συνειδητοποιώντας τη νέα διεθνή πραγματικότητα, εκδηλώνουν τη μοναδική ενδεδειγμένη συμπεριφορά την περίοδο εκείνη και εκουσίως αποποιούνται τα Δωδ/σα.
Σ’ αυτή τη μεταπολεμική περίοδο δεν έλειψαν αντιθέσεις και ανταγωνισμοί συμφερόντων σ’ ότι αφορούσε τα νησιά του Αιγαίου.

9 Μαϊου 1945
«Το ιστορικό μας καταδρομικό Αβέρωφ, γέρος πια κι απόμαχος, κάνει το τελευταίο του ταξίδι στην άσπρη θάλασσα. Συνοδεύεται από τα δοξασμένα στον τελευταίο μεγάλο πόλεμο αντιτορπιλλικά μας «Ναυαρίνο» και «Μιαούλης» και σκίζει αργά τα ασπρογάλανα νερά. Θαρρείς πως το άψυχο αυτό μαντεμένιο καράβι δε μπορεί να προχωρήσει γρήγορα από τη μεγάλη συγκίνηση για τη μεγάλη τιμή που του έλαχε στα στερνά του. Γιατί επάνω του φέρνει τον Αντιβασιλέα και Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, που δεν έρχεται μονάχα ως ιεράρχης να ευλογήσει τα ξεσκλαβωμένα νησιά μας, μα και ως Ανώτατος ΄Αρχων της Πατρίδας μας, να φέρει τον «αρραβώνα» της Ελλάδας για την προσεχή ενσωμάτωσή τους μ΄αυτήν».
10 Φεβρουαρίου 1947 – Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων

Το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης μεταξύ Συμμαχικών Δυνάμεων και Ιταλίας που υπεγράφη στο Παρίσι στις 10 Φεβρουαρίου 1947 αναφέρει:
« 1. – Η Ιταλία εκχωρεί στην Ελλάδα την πλήρη κυριαρχία των νήσων της Δωδ/σου, που αναφέρονται στη συνέχεια και ακριβώς: Αστυπάλαια, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Τα’ηλος, Νίσυρος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Σύμη, Κως και Καστελλόριζο, καθώς και τις παρακείμενες νήσους ………….»

1 Απριλίου 1947
Ο Άγγλος ταξίαρχος Πάρκερ παραδίδει τη στρατιωτική διοίκηση των νησιών ή τη « διοίκηση κατά συμμαχική εντολή» από την Αγγλία στην Ελλάδα, στον τιμημένο ΄Ελληνα ναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη, πρώτο στρατιωτικό Διοικητή τους.

«Το παραμύθι της γιαγιάς με την Ιστορία τελειώνει. Δεν έχει πια δράκους να ρουφούν το αίμα ούτε ιππότες και κονταρομαχίες ούτε μάχες με κανόνια που ξερνούν σίδερο και φωτιά. Δεν έχει πια σκλαβιά αιώνων κι αιώνων, δεν έχει βάρβαρους κατακτητές, δεν έχει Γενίτσαρους και παιδομάζωμα, δεν έχει το σατανικό Φασισμό ούτε γερμανική μπόττα, μα ε λ ε υ θ ε ρ ί α!! Ενσωμάτωση με την Ελλάδα μας!!! Είναι το ξύπνημα από ένα τραγικό εφιάλτη που βάσταξε περισσότερο από έξι αιώνες!!!»

7 Μαρτίου 1948 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ!!!!!
Ο βασιλιάς Παύλος ο Α΄ πατά τα χώματα του σμαραγδένιου μας νησιού και παίρνοντας από το δήμαρχο Γαβριήλ Χαρίτο τα συμβολικά κλειδιά του κάστρου της πρωτεύουσας των Δωδ/σων διαβάζει το Διάγγελμα και κηρύσσει την ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ !
Η Ρόδος, τα Δωδεκάνησα είναι πια Ελλάδα! Μα τυπικά μόνο! Γιατί πραγματικά, πάντα Ελλάδα ήταν!

7 Μαρτίου 2015
Εξήντα επτά ελεύθερα χρόνια γιορτάζουμε φέτος οι Δωδεκανήσιοι. Και είναι ανάγκη να φρεσκάρουμε στη μνήμη μας σταθμούς, γεγονότα και πρόσωπα, που σημάδεψαν την ιστορική πορεία των πολύπαθων νησιών μας το πρώτο μισό του τελευταίου αιώνα της 2ης μ.Χ. χιλιετίας.

Το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, χρόνια ελεύθερου εθνικού βίου, πολυμήχανοι και πολυπράγμονες, όπως ο Οδυσσέας, οι Δωδεκανήσιοι, με έμπνευση και δράση καταφέραμε ν’ αναπτύξουμε τον τόπο μας και να τον αναδείξουμε σαν έναν από τους πιο σπουδαίους του ελληνικού εθνικού κορμού και σαν ένα από τα πιο όμορφα τουριστικά θέρετρα του κόσμου.

Δυστυχώς εδώ και πέντε χρόνια η οικονομική κρίση έπληξε και τα νησιά μας. Ανεργία, υποαπασχόληση, μετανάστευση, δημογραφικό, συγκοινωνίες και πολλά άλλα προβλήματα, έχουν διαμορφώσει συνθήκες οπισθοδρόμησης, μαρασμού, καχεξίας.

Ας μη χάνουμε όμως την ελπίδα μας! Μ’ αυτήν αντέξαμε 638 χρόνια σκλαβιάς, καρτερώντας τη ΛΕΥΤΕΡΙΑ, που ήρθε και σήμερα τη γιορτάζουμε. Μ’ αυτήν και πάλι, μα και με ομόνοια, εθνική ομοψυχία και σκληρή δουλειά θα νικήσουμε τις δυσκολίες και θ’ αποδείξουμε σ’ εχθρούς και φίλους αυτό που ο πρωτεργάτης της Δωδεκανησιακής Ελευθερίας αείμνηστος Δρ. ΣΚΕΥΟΣ ΖΕΡΒΟΣ επανελάμβανε: «…οι Δωδεκανήσιοι υπήρξαμεν ΄Ελληνες από χιλιάδων ετών, είμεθα ΄Ελληνες και θα παραμείνομεν ΄Ελληνες!».

Γράφει ο Κώστας Ε. Μηνέττος,
Συντ/χος Εκπαιδευτικός