Οργανωθείτε και επιτελέσετε από κοινού το πατριωτικό σας καθήκον για τη Ρόδο μας

Τόσο κατά την τουρκοκρατία, όσο και την ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα, κατοχή η οποία διήρκεσε 422 ολόκληρα χρόνια, ο καθοριστικός ευεργετικός ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στα Αιγαιοπελαγίτικα αυτά νησιά, εκτός από θρησκευτικός υπήρξε και Εθναρχικός.

Και όπως αναφέρει ο μακαρίτης εκπαιδευτικός Ιωάννης Γ. Στεφανίδης στο βιβλίο του, “Ρόδος, η Νύμφη του Ηλίου” στο κεφάλαιο της οργάνωσης των Συλλαλητηρίων για την Αυτοδιάθεση τον Απρίλιο του 1919, “...τοιαύτη υπήρξε και τοιαύτη ώφειλε να είναι η στάση του Ορθόδοξου Κλήρου, όστις δεν εσταύρωσεν τας χείρας του επικαλούμενος μόνον την Θείαν συναντίληψιν, άλλ’ έγινε, ευκαιρίας δοθείσης, Διάκος και Παπαφλέσσας”.

Έτσι, η Εκκλησία της Επαρχίας Ρόδου με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Απόστολο Τρύφωνος, μέσα στις άλλες Εθνικές πρωτοβουλίες του, βλέποντας και τον ευεργετικό ρόλο που είναι σε θέση να διαδραματίσει ο έξω ελληνισμός προώθησης των Εθνικών και λοιπών θεμάτων, με έκκλησή του τον Μάρτιο του 1921 προς τους Ροδίους της Αμερικής τους παρώτρυνε να οργανωθούν συστήνοντας Σωματεία Αδελφότητας, με έναν υψηλόν σκοπό να βοηθήσουν την πατρίδα Ρόδο.

Έτσι, το 1924 ιδρύθηκε στις ΗΠΑ η επιτροπή Δωδεκανησίων Αμερικής. Πρώτος πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Ιάκωβος Καλαβής, μία από τις σθεναρότερες πέννες του έντυπου δωδεκανησιακού αγώνα.
Ο Παρροδιακός Σύλλογος Αμερικής “Απόλλων” συνέχιζε μέχρι προ ετών να ενισχύει ανάλογα κάθε έργο που αφορά τη Ρόδο. Είχε, δε, καθιερώσει και υποτροφίες ανάδειξης επιστημόνων.

Επιπλέον, το 1948, με οικονομική του ενίσχυση άρχισε να λειτουργεί γεωργική σχολή στον Καλαμώνα-Ρόδου. Δυστυχώς, όμως, εδώ και πολλά χρόνια, η παραπάνω σχολή έπαυσε να λειτουργεί. Και όμως, στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης που περνάμε, είναι απαραίτητη η επαναλειτουργία της. Επιπλέον, έχω την άποψη ότι θα πρέπει να αναληφθεί νέα πρωτοβουλία από το δήμο Ρόδου όχι μόνο για τη γεωργική σχολή, αλλά και για την ενίσχυση του κοινωνικού έργου που έχει αναλάβει τόσο η Μητρόπολη Ρόδου, όσο και η Τοπική Αυτοδιοίκηση στο θέμα του Κοινωνικού Παντοπωλείου.

Είναι, όμως, επιβεβλημένο να αναφέρουμε επί του προκειμένου, ότι τον Αύγουστο του 1946 (επί προσωρινής Αγγλικής Διοίκησης (Μάιος 1945-Μάρτιος 1947), με πρωτοβουλία του Ελληνο-αμερικανού Ρόδιου- από το Γεννάδι- Μανώλη Αθανασιάδη, έφθασε στο νησί μας το ατμόπλοιο “Άννα Μάρκου” με διάφορα είδη περίθαλψης (ρουχισμό, τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης).

Το φορτίο συνόδευαν ο Μανώλης Αθανασιάδης και ο Αθανάσιος Ξυνίδης (Σημαίος). (Πηγή: Mανώλης Αθανασιάδης. “Η Δωδεκανησιακή Νεολαία Αμερικής και η συμβολή στην Απελευθέρωση της Δωδεκανήσου. Αθήναι 1987).

Στη συνέχεια παραθέτουμε ολόκληρο το κείμενο της έκκλησης του Μητροπολίτη Αποστόλου Τρύφωνος προς τους συμπατριώτες μας της Αμερικής, την οποία καταχωρήσαμε και στο πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο μας: “Η Λίνδος. Η Παιδεία και η πολιτιστική πορεία της Λίνδου και της Ρόδου γενικότερα δια μέσου των αιώνων”.
“Ρόδιοι,

“Η Πατρίς η οποία σας γέννησε και σας ανέθρεψεν εις την οποία έχετε τας προσφιλεστέρας σας υπάρξεις, τέκνα, συζύγους, γονείς, αδελφούς, συγγενείς και φίλους, η πολυπαθής Ρόδος, προς σας τα εν τω εξωτερικώ τέκνα της στρέφει το βλέμμα της από εσάς ζητεί βοήθειαν και ανακούφισιν εις τα δεινά της.

«Εμάθατε, βεβαίως, ότι παρόλας τας ενεργείας της, παρόλον το χυθέν αίμα του Εθνομάρτυρος Παπά Λουκά και της ηρωικής Ανθούλας, παρόλα τα συλλαλητήρια και τα δημοψηφίσματα σύμπαντος του ροδιακού λαού δια την Ένωσιν της Δωδεκανήσου μετά της Μητρός Ελλάδος, εν τούτοις η Ρόδος και η λοιπή Δωδεκάνησος παραμένουν εις την Ιταλίαν επί 15 ατόμη έτη, σύμφωνα με την ελληνοϊταλική Συνεννόησιν με μίαν ευρείαν αυτονομίαν. Άδικος και σκληρά η καταδίκη δι’ ένα λαόν, ο οποίος από 3.000 ετών είναι Ελληνικός και σήμερον αποτελεί τα 4/5 περίπου του όλου πληθυσμού της νήσου μας, ενώ το 1/5 αποτελούσι, Τούρκοι, Εβραίοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Αυστριακοί κ.λπ. Και η αδικία και η σκληρότης αποβαίνει πλήρη εκείνων, οίτινες ετάχθησαν υπό της Θείας Προνοίας κριταί των τυχών της συγχρόνου ανθρωπότητος. Τόμους ολοκλήρους θα αποτελέσωσι, εάν ποτέ δημοσιευθώσι τα τηλεγραφήματα και υπομνήματα τα γραφέντα και αποσταλέντα αυτοίς.

“Συνέπεσε, δυστυχώς, να έχωμεν πανίσχυρον αντίδικον τον ένα εκ των κριτών τούτων, την Ιταλίαν, ήτις παρέσυρε και τους λοιπούς εις την άδικον ταύτην απόφασιν. Συνέπεσε και αυτός ο τότε επίσημος αντιπρόσωπος της Μητρός Ελλάδος παρά τη Συνδιασκέψει να έχη ανάγκην της Ιταλικής, ευμενείας, μέρος της οποίας, πάντως, εξηγόρασεν δια της θυσίας της Ρόδου και της Δωδεκανήσου γενικότερα.

“Συνέπεσε, τέλος, και οι σήμερον την Μητέρα Ελλάδα εκπροσωπούντες να μην είναι εις θέσιν να μας βοηθήσωσιν. Ούτε το διαπραχθέν αδίκημα θα ακολουθήση την εξέλιξιν του και η Δωδεκάνησός μας θα είναι υπόχρεως να διανύση την δεκαπενταετή Βαβυλώνειον αιχμαλωσίαν υπό την Ιταλικήν κυριαρχίαν, με μόνην την υποχρέωσιν της ευρείας αυτονομίας, διότι παρόλας τας προκηρύξεις και τα διαγγέλματα ακόμη δεν εδόθη τί, άγνωστον, δε, πότε θα δοθή και από τίνα τύπον.
“Εν πάση περιπτώσει, η πραγματική σήμερον κατάστασιν της Ρόδου και της Δωδεκανήσου γενικότερον είναι αυτή.

“Ενώπιον μιας τοιαύτης καταστάσεως κάθε Ρόδιος και Δωδεκανήσιος να σκεφθή ποία τα καθήκοντά του, ως καλού πατριώτου. Βεβαίως είναι πολύ απλούν να σκεφθή κανείς τί το συμφέρει ως άτομον. Αλλά ο Έλλην ποτέ δεν έθεσε το ατομικόν του συμφέρον υπεράνω του γενικού συμφέροντος της Πατρίδας του.

Αποδείξεις είναι περιττόν να ζητήσετε από την ιστορίαν. Ρίξατε γύρω σας τα βλέμματά σας και θα ειδήτε εις όλην την Αμερικήν, όπου μένουσιν Έλληνες, Συλλόγους και Σωματεία ωργανωμένα δια διαφόρους πατριωτικούς σκοπούς, είτε της μικράς Πατρίδας των, είτε της Μεγάλης μας Πατρίδος, της Μητρός Ελλάδος.
“Αυτούς, αγαπητοί Ρόδιοι, μιμηθήτε και σεις. Συμπήξατε συλλόγους, συστήσατε σωματεία, αδελφότητας κ.λπ. με ένα υψηλόν σκοπό να βοηθήσετε την Πατρίδα σας.

Έχει πολλάς πληγάς το σώμα της αγαπητής μας Ρόδου. Και τας πληγάς αυτάς ημείς τα τέκνα της χρεωστούμεν να επιδέσωμεν και να θεραπεύσωμεν. Συμπηχθήτε, συνεργασθήτε, επιτελέσετε όλοι μαζί μίαν πατριωτικήν δύναμιν και τότε σκεφθήτε από κοινού ποίου είναι το συμφέρον και τι σας επιβάλλει το καθήκον σας προς την Πατρίδα. Ζήτε εις την πλέον φιλελευθέραν χώραν. Έχετε τη μεγαλυτέραν ελευθερίαν να κινηθήτε όπου και όπως θέλετε. Ημπορείτε να κάμητε πολλά, πολύ περισσότερα από όσα οι ενταύθα μένοντες.

Η μέλλουσα γενεά θα σας ευλογή, δι’ ό,τι κάμητε καλόν εις την Πατρίδα σας, όπως τουναντίον θα σας καταράται, όταν μόνον δια το ατομικόν σας συμφέρον σκεπτόμενοι παραμελήσητε το γενικόν συμφέρον της Πατρίδος.
“Ημείς εδώ είμεθα εις τη διάθεσίν σας. Όταν συμπηχθήτε ειδοποιήσατέ μας ποίον θα είναι το Κέντρον σας, με το οποίον θα ημπορούμεν να συνεργαζόμεθα και αμέσως θα έλθωμεν εις συνεννόησιν.

Εξ ονόματος της Πατρίδος
Ο Ρόδου Απόστολος
Εν Ρόδω τη 9η Μαρτίου 1921
***
Εν τω μεταξύ το περιοδικό που δημοσίευσε την έκκληση του Μητροπολίτη Ρόδου αναφέρει: “Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο κύριος εμπνευστής για την οργάνωση των ξενιτεμένων Ροδίων ήταν ο Ρόδου Απόστολος, ο οποίος τη 9η Μαρτίου 1921 είχε στείλει τη δήλωση αυτή».

***
Εν τω μεταξύ, δεν πρέπει να υποτιμάται και η θετική οικονομική πλευρά του μεταναστευτικού ρεύματος ολόκληρης της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της δεύτερης 50ετίας του 19ου αιώνα και της πρώτης 10ετίας του 20ού.

Από τα υπάρχοντα στοιχεία πληροφορούμεθα ότι μέχρι το 1920 ο ελληνικής καταγωγής πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής πλησίαζε τις 400.000. Οι μετανάστες αυτοί έστελναν εμβάσματα στους συγγενείς τους στην Ελλάδα. Μετά το 1917, τα εμβάσματα αυτά αυξήθηκαν, για να φτάσουν ετήσια στο ύψος των 120 εκατομμυρίων δολαρίων.

Να σημειωθεί, ότι τα εμβάσματα της κατηγορίας αυτής για τη χώρα μας ήταν σημαντικό κονδύλι, γιατί επέφεραν περισσότερο συνάλλαγμα απ’ ό,τι το σύνολο των ορατών εξαγωγών, που ήταν ο καπνός και η σταφίδα.


(Πηγή: Η Ελλάδα και η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου”, έκδοση Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα 2002).
Γράφει ο Κυριάκος Ι. Φίνας