Δολίχη Λάρισας

Δολίχη Λάρισας
Map
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Θεσσαλίας
Δήμος	Ελασσόνας, Τοπική Κοινότητα Δολίχης
Γεωγραφία
Νομός	Λάρισας
Υψόμετρο	590 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	334
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	402 00

Η Δολίχη είναι ένα χωριό του Νομού Λάρισας. Απέχει 62 χμ από τη Λάρισα, 23 χμ από την Ελασσόνα, 49 χμ από την Κατερίνη, 77 χμ από την Κοζάνη, 120 χμ από τη Θεσσαλονίκη και 416 χμ από την Αθήνα. Η πρόσβαση στο χωριό είναι μόνο οδική και βρίσκεται σε απόσταση 5 χλμ από τη δυτική πλευρά του Ολύμπου, ενώ είναι χτισμένο στους πρόποδες του λόφου "Προφήτης Ηλίας" (Αϊ Λιας). Καταλαμβάνει έκταση 16.000 στρεμμάτων, από τα οποία τα 7.500 στρέμματα είναι καλλιεργήσιμα. Σύμφωνα με την απογραφή του έτους 2001, ο πληθυσμός της Δολίχης ανερχόταν σε 471 κατοίκους, αντί των 546 της απογραφής του 1981 και των 496 της απογραφής του έτους 1991, ενώ σημαντική αύξηση σημειώνεται κάθε καλοκαίρι. Κατά την απογραφή του έτους 2011, οι κάτοικοι ανέρχονταν περίπου σε 430. Το χρονικό διάστημα 1967–1998 αποτελούσε την κοινότητα Δολίχης, ενώ, προηγουμένως, η Δολίχη ανήκε διοικητικά στο Πύθιο. Από το 1999 συνέθετε τον δήμο Λιβαδιού μαζί με το τοπικό διαμέρισμα Λιβαδιού. Με το πρόγραμμα συνένωσης νέων δήμων “Καλλικράτης” από το 2011 αποτελεί τοπική κοινότητα του δήμου Ελασσόνας.

Η ονομασία

Δολιχός (δολιχή, δολιχόν) σημαίνει: μακρύς, επιμήκης. Ενδέχεται, λοιπόν, η Δολίχη να οφείλει την ονομασία της στο στενόμακρο σχήμα της. Ο Δόλιχος είναι και το αγώνισμα δρόμου μεγάλου μήκους, αρχαίο ολυμπιακό άθλημα το οποίο εισήχθη στην 15η Ολυμπιάδα το 720 π.Χ. Η απόσταση που διένυαν οι αθλητές ανερχόταν σε 24 στάδια και ισοδυναμούσε περίπου με 4.614,48 μέτρα. Είναι πιθανό να υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του δόλιχου και της Δολίχης. Με το όνομα Δολίχη συναντάμε στην αρχαιότητα, εκτός από την Περραιβική, το όνομα των χωριών Ντολούκ ή Ντελούκ της σημερινής Συρίας, το νησί Ικαρία του Αιγαίου, το οποίο ονομαζόταν Μακρίς ή Δολίχη, και το σημερινό Μεγανήσι που βρίσκεται κοντά στη Λευκάδα. Για τη θεσσαλική Δολίχη το παλιότερό της όνομα ήταν Ντούχλιστα (Δούχλιστα).

Ιστορία

Στη Δολίχη βρέθηκαν ίχνη προϊστορικών οικισμών σε διάφορες περιοχές. Νεολιθικός οικισμός τύπου μαγούλας της αρχαιότερης νεολιθικής, δηλαδή, από τους παλαιότερους στη Θεσσαλία (6.500 π. Χ. – 5800 π. Χ.) με διάμετρο, περίπου, 150 μ. Πρόκειται για μία χαμηλή έξαρση με ύψος, περίπου, δύο μέτρα και εντοπίστηκς μέσα στο χωριό Δολίχη. Η ποιότητα των αγγείων και των εργαλείων είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο και δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους άλλους οικισμούς της Θεσσαλίας. Είναι ο βορειότερος νεολιθικός οικισμός που γνωρίζουμε ως τώρα για τη Θεσσαλία σε συνδυασμό της Τοπόλιανης Πυθίου. Η θέση του είναι κομβική, γιατί βρίσκεται στον άξονα στενών Σαρανταπόρου - Πέτρας, τα οποία είναι σημαντικά περάσματα ακόμη και για τα νεολιθικά χρόνια. Στην ευρύτερη περιοχή της Δολίχης υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης και παλαιολιθικών εργαλείων. Στο ύψωμα Αϊ Λιας, ακόμη, εντοπίστηκε η ύπαρξη νεολιθικής κεραμικής.

Οι Θεσσαλοί στα τέλη του 12ου αι. π.Χ., περίοδο παρακμής του μυκηναϊκού κόσμου και μετακίνησης φυλετικών ομάδων, ήλθαν από την Ήπειρο στη δυτική Θεσσαλία. Οι Θεσσαλοί εξαπλώθηκαν από την πεδινή Θεσσαλία έως και τον 9ο αι. π.Χ. αποκτώντας πολιτική οντότητα και υποτάσσοντας τους παλαιούς κατοίκους, οι οποίοι έγιναν δουλοπάροικοί τους, δηλαδή Πανέστες. Περιόρισαν, απώθησαν και κυριάρχησαν στους λαούς των γύρω ορεινών περιοχών: τους Περραιβούς, Μάγνητες, Αχαιούς Φθιώτες, Μαλιείς, Αινιάνες, Οιταίους, οι οποίοι πλέον μας είναι γνωστοί από τις αρχαίες πηγές ως «περίοικοι» ή «σύμμαχοι» των Θεσσαλών. Έγιναν λοιπόν υποτελείς τους. Παρ' όλα αυτά ποτέ δεν έσβησε από τους Περραιβούς η τάση για αυτονομία και ανεξαρτητοποίηση. Έμειναν ενωμένοι με κρίκο τα φυλετικά τους χαρακτηριστικά και τους βρίσκουμε να συμμετέχουν στη Δελφική Αμφικτιονία με 2 ψήφους.

Στις αρχές του 5ου αι. π. Χ. ολόκληρη η Ελλάδα συγκλονίζεται από την περιπέτεια των μηδικών πολέμων. Οι Περραιβοί ακολουθώντας τους Θεσσαλούς αναγκάστηκαν να μηδίσουν και από την περιοχή τους θα περάσει η στρατιά του Ξέρξη κατευθυνόμενη στη Νότιο Ελλάδα. Με αφορμή αυτό το πέρασμα του Ξέρξη τεκμηριώνεται η σημαντικότητα της Περραιβίας λόγω των περασμάτων της. Από την Περραιβία διέρχονται όλοι οι δρόμοι που συνδέουν τη Μακεδονία με τη νότια Ελλάδα. Η κοιλάδα του Τιταρήσιου αποτελούσε το δρόμο της διαβάσεως από την Πέτρα προς την Μακεδονία και εχρησιμοποιείτο κατά προτίμηση σε πολέμους για να παρακαμφθεί η κοιλάδα των Τεμπών. Ο δεύτερος, μεταξύ του Τιταρήσιου και των Καμβουνίων, είναι τα γνωστά στενά της Βολούστανας ή Σαρανταπόρου. Μια τρίτη διάβαση είναι αυτή που οδηγεί από την Λεπτοκαρυά-Ζηλιάνα-Ασκουρίδα προς Γόννους και τέλος στα ανατολικά όρια της Περραβίας, η κοιλάδα των Τεμπών. Για το λόγο αυτό η περιοχή άλλαξε πολλές φορές κυρίαρχο και κατεχόταν εναλλάξ από τους Περραιβούς, τους Μακεδόνες ή από τους Θεσσαλούς.

Η Περραιβία μνημονεύεται από τον Ηρόδοτο όταν περιγράφει την εισβολή των στρατευμάτων του Ξέρξη στη Θεσσαλία. Η διέλευση των περσικών στρατευμάτων από την Περραιβία τεκμηριώνεται από τους δυο χρυσούς δαρεικούς που βρέθηκαν στις ανασκαφές της Αζώρου. Από το 480/70 π.Χ. τέλη του 5ου αι. χρονολογούνται τα πρώτα νομίσματα του Κοινού των Περραιβών. Στα χρόνια του πελοποννησιακού πολέμου η κατάστασή τους επιδεινώνεται, γίνονται φόρου υποτελείς στη Λάρισα, η οποία τους εξουσιάζει εκ μέρους όλων των Θεσσαλών. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι ότι το κοινό των Περραιβών σταματά να κόβει νομίσματα εκτός από μεμονωμένες πόλεις (Φαλάνα, Γόννοι). Παράλληλα στα τέλη του 5ου αι. και στις αρχές του 4ου οι Μακεδόνες προσπαθούν να αποκτήσουν επιρροές στην περιοχή και την διεκδικούν για λογαριασμό τους. Τελικά οι πόλεις της Περραιβικής Τρίπολης δηλ. Πύθιο, Άζωρος και Δολίχη συνενώνονται σε μία μικρότερη ομοσπονδία με κοινό τοπικό δήμαρχο. Για τη σπουδαία «Περραιβική Τρίπολη», οι κάτοικοι της οποίας, μεταξύ τους αποκαλούνταν «Τριπολίται», ο αρχαιολόγος Απόστολος Αρβανιτόπουλος διατύπωσε ότι ο σύνδεσμος των τριών αυτών πόλεων θα πρέπει να θεωρηθεί ως η αρχαιότερη αμφικτιονία στον ελλαδικό χώρο. Βορειότερα στη Θεσσαλία ήταν ο πιο σημαντικός φύλακας των περασμάτων από τη Μακεδονία προς τη Θεσσαλία και αντίστροφα και τις περισσότερες φορές ήταν το πεδίο μάχης των ξένων επιδρομών και γι’ αυτό, πιθανόν, δεν διασώζονται έργα τέχνης καθώς και περισσότερα στοιχεία του πολιτισμού της. Σε ανασκαφές της αρχαιολογικής υπηρεσίας που έγιναν στο Πύθιο βρέθηκαν δύο νομίσματα του Κοινού των Τριπολιτών, τα οποία έχουν στη μία τους πλευρά τρίποδα και την επιγραφή «Τριπολιτάν». Το Κοινό των Τριπολιτών περιήλθε στην εξουσία του Αμύντα Γ΄ της Μακεδονίας. Η δεκαετία του 370 π. Χ. είναι η περίοδος της ηγεμονίας του Ιάσονα των Φερών σε όλη τη Θεσσαλία στον οποίο υποτάσσονται και οι Περραιβοί το 374/3 π.Χ.

Στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας με μια σειρά στρατιωτικών επεμβάσεων «ελευθερώνει» τη Θεσσαλία μαζί με την Περραιβία από τους ηγεμόνες των Φερών για να τους θέσει κάτω από τη δική τους κυριαρχία. Η Περραιβία θα μείνει υπό μακεδονική κυριαρχία για 1,5 αιώνα καταβάλλοντας στον Φίλιππο τον φόρο που πλήρωνε πριν στη Λάρισα. Ο Φίλιππος τους αφαιρεί τη μία από τις 2 ψήφους της Δελφικής Αμφικτιονίας και στο εξής ψηφίζουν μαζί με τους Δόλοπες. Από ανασκαφές στο Πύθιο πιστοποιείται αυτή η επιρροή των Μακεδόνων στην περιοχή, η οποία διαφαίνεται πρωτίστως σε κάποιες επιγραφές – επιστολές των Μακεδόνων βασιλιάδων προς τους ντόπιους τοποτηρητές –επιστάτες τους. Στις επιγραφές δίνονται οδηγίες προς αυτούς για να διευθετήσουν κάποια θέματα, π.χ. μία επιγραφή αναφέρεται στη μάχη της Ελασίας το 222 π.Χ., όπου ο Μακεδόνας βασιλιάς επιβάλλει κατά κάποιο τρόπο στον τοποτηρητή του να αποκαταστήσει τους Τριπολίτες συμμάχους του γιατί βοήθησαν τους Μακεδόνες εναντίον των Σπαρτιατών.

Στα ελληνιστικά χρόνια, το βασίλειο των Σελευκιδών ήταν, όπως αναφέρει ο Φλάβιος Αρριανός, το μεγαλύτερο από τα ελληνιστικά βασίλεια. Καταλάμβανε τη Συρία από τον Ευφράτη μέχρι τη θάλασσα και την ενδοχώρα της Φρυγίας.. Η ανάγκη δημιουργίας νέων πόλεων, οι οποίες θα είχαν ελληνικά ονόματα και ελληνική οργάνωση, χαρακτηρίζει το βασίλειο των Σελευκιδών. Οι νέες πόλεις ιδρύθηκαν στην Ασία, διότι οι βασιλείς έπρεπε να επικρατήσουν σε πληθυσμούς που τους διέκρινε η ανομοιογένεια. Πολλές από τις νέες πόλεις, που ιδρύθηκαν στις απέραντες εκτάσεις της Ανατολής, είχαν ελληνικά ονόματα. Άλλες, από οικισμοί εξελίχθηκαν σε πόλεις και μετονομάσθηκαν με ελληνικά τοπωνύμια, αφού εισήλθαν νέοι κάτοικοι Μακεδόνες. Νέες πόλεις ιδρύθηκαν και για στρατιωτικούς σκοπούς, όταν το κέντρο βάρους της εξουσίας του Σέλευκου, από την Περσία μεταφέρθηκε στη Συρία, φοβούμενος τις επεκτατικές πρωτοβουλίες του Δημητρίου, γιου του Αντίγονου, που αποσκοπούσαν στην επέκταση της κυριαρχίας του στη Μικρά Ασία. Άποικοι από την αρχαία Δολίχη, έκτισαν σε ανάμνηση της πατρίδας τους την Δολίχη στη βόρεια Συρία.

Το 196 π.Χ. ο Ρωμαίος Κόιντος Φλαμινίνος νικά τον Φίλιππο και αυτή η νίκη σημαίνει το τέλος του Β΄ μακεδονικού πολέμου και την απελευθέρωση περιοχών μεταξύ αυτών και της Περραιβίας, η οποία συγκροτείται ως πολιτικά αυτόνομο κράτος και το Κοινό ανασυστήνεται. Ξανακόβει νομίσματα σε χαλκό ενώ υπάρχουν και επιγραφικές μαρτυρίες για την ύπαρξη του αυτόνομου Κοινού. Δυστυχώς η περίοδος αυτή της αυτονομίας ήταν βραχύβια. Το 146 π.Χ. με την οριστική υπαγωγή της Ελλάδας στους Ρωμαίους η περιοχή των Περραιβών προσαρτήθηκε στους Θεσσαλούς, οπότε το Κοινό τους έσβησε ως αυτόνομο δημιούργημα. Παρ' όλα αυτά οι Περραιβοί διατήρησαν την αντιπροσώπευσή τους στη Δελφική Αμφικτιονία με μια ψήφο. Όμως η διευθέτηση των αμφικτιονικών υποθέσεων από τον Οκταβιανό Αύγουστο γύρω στο 30 π.Χ. σημαίνει το τέλος της ονομαστικής τους, τουλάχιστον, αυθυπαρξίας. Ο Αύγουστος τους αφαιρεί την ψήφο τους και τους συνενώνει με τους Θεσσαλούς οπότε και εξαφανίζονται από την Ιστορία και δεν αναφέρονται πλέον στις ιστορικές πηγές.

Θέση της αρχαίας Δολίχης

Ο Γάλλος περιηγητής Λέων Εζέ, κατά το 1860, αναφέρει στο έργο του ότι θα τοποθετούσε καλύτερα τη μία από τις 3 πόλεις της Τριπολίτιδος, ανάλογα με τα ερείπια που συναντούμε προχωρώντας προς τα δυτικά, σε απόσταση ενός μιλίου, στο Καστρί και ότι κάποτε εκεί υπήρξε οχυρωμένη πόλη και βρέθηκαν νομίσματα και επιγραφές. Ο Νικόλαος Γεωργιάδης, γιατρός, πολιτικός και ιστορικός, αναφέρει ότι η θέση της αρχαίας Δολίχης είναι στη γνωστή θέση «Καστρί». Ο Γεωργιάδης, μεταξύ και άλλων ερευνητών, ανέφερε την ύπαρξη τειχών στο λόφο του Πρ. Ηλία της Δολίχης, τα οποία δεν έχουν επιβεβαιωθεί γιατί δεν έχει γίνει συστηματική έρευνα από την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία. Ο αρχαιολόγος Απόστολος Αρβανιτόπουλος γράφει ότι: «Δολίχη δέ επί της θέσεως Καστρί παρά τό χωρίον Δούχλιστα, ου τό όνομα φαίνεται ον τό Δολίχης αυτής παρεφθαρμένο τήν γνώμην ταύτην, ην πάντες σχεδόν οί νεώτεροι γεωγράφοι, απεδέχθησαν…». Και ο Γερμανός αρχαιολόγος Friedrich Stahlin αναφέρει ότι: «Εάν η Άζωρος βρισκόταν όπου είναι τώρα η Βουβάλα, τότε η Δολίχη πρέπει να αναζητηθεί στα ανατολικά της, μια και στο Λυκούδι, περίπου, χωρίζεται ο δρόμος ανάμεσα στις δύο πόλεις. Πέρα από αυτό, η Δολίχη βρισκόταν οπωσδήποτε στα βόρεια της Τριπολίτιδας, μια και συνόρευε με την Ελιμιώτιδα».

Στο 5ο Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις" που διεξήχθη στη Δολίχη την 7η Ιουλίου 2012, η αρχαιολόγος Ασημίνα Τσιάκα της ΙΕ΄ Εφορείας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Λάρισας ανέφερε ότι τα νέα στοιχεία από τις ανασκαφές της 7ης ΕΒΑ, το πλούσιο υλικό που κάθε μέρα προστίθεται στα παλιότερα ευρήματα και η διεξοδικότερη επιφανειακή έρευνα στην περιοχή ενισχύουν την πεποίθηση ότι η αρχαία Δολίχη πρέπει να τοποθετηθεί οριστικά στον αρχαιολογικό χώρο Καστρί Δολίχης, επιβεβαιώνοντας τις απόψεις των αρχαίων περιηγητών. Η πόλη του Σαρανταπόρου για την οποία επικράτησε η άποψη, για κάποιο διάστημα, ότι είναι η αρχαία Δολίχη, είναι μεν μία σημαντική οχυρωμένη θέση, περιορίζεται όμως κυρίως στα ελληνιστικά χρόνια.

Η Δολίχη, λοιπόν, στην αρχαιότητα, πιθανότατα, βρισκόταν στη σημερινή της θέση και εκτεινόταν στη νοτιοδυτική πλευρά του Αϊ Λια μέχρι και το Καστρί, με την ακρόπολή της στο κωνικό ύψωμα του Αϊ Λια. Εκεί φαίνεται και το χαρακτηριστικό «στεφάνι» γύρω από την κορυφή του Αϊ Λια. Εξάλλου, και το γεγονός ότι μέχρι σήμερα αποκαλείται «στεφάνι» αποτελεί ένδειξη της ύπαρξης αρχαίου κάστρου. Ίσως λόγω του ιδιαίτερου κλίματος (απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας) να έσπασαν και να θρυμματίσθηκαν τα ασβεστολιθικά πετρώματα ή το υλικό του κάστρου να χρησιμοποιήθηκε για νεότερες οικοδομές. Οι αλλεπάλληλες εχθρικές εισβολές, ακόμη, ίσως να συντέλεσαν στην καταστροφή του.

Αξιοθέατα

Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνονται:

• Ο ναός Θείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία, αποτελεί βυζαντινό μνημείο και χρονολογείται στο 10ο-11ο αιώνα μ.Χ.
• Ο λόφος του Προφήτη Ηλία, που στην αρχαιότητα αποτελούσε, πιθανόν, το κάστρο της αρχαίας Δολίχης της Περραιβικής Τριπόλεως.
• Το Λαογραφικό Μουσείο που λειτουργεί από το 2007.
• Ο αρχαιολογικός χώρος «Καστρί Δολίχης», όπου, σύμφωνα με τους ερευνητές, τοποθετείται η αρχαία Δολίχη έως τα παλαιοχριστιανικά χρόνια.

Σε συνδυασμό των αρχαιολογικών χώρων Δολίχης, Πυθίου, Αζώρου και της άγνωστης έως τώρα αρχαίας πόλης στην περιοχή του Σαρανταπόρου, αλλά και σε συνδυασμό με τη νεότερη ιστορία (βλ. μάχη Σαρανταπόρου, Γεωργάκης Ολύμπιος, Νικοτσάρας κ.ά.), η δυτική περιοχή του Ολύμπου, με τη μοναδικότητα των τοπικών της προϊόντων, δύναται να αποτελέσει σταθμό στην πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της επαρχίας Ελασσόνας και του νομού Λάρισας.

Ετήσιες εκδηλώσεις

Στη Δολίχη πραγματοποιούνται ετησίως ποικίλες εκδηλώσεις, στις οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται:

• Τα "Ροκατσάρια" ή "Μπαμπαλιούρια" κάθε Πρωτοχρονιά.
• Ο καθιερωμένος "Νταμπρές" κάθε Κυριακή των Αποκρέων.
• Η Καθαρά Δευτέρα στην πλατεία της Δολίχης, με χαλβά, τουρσί, ελιές, λαγάνες και κρασί.
• Τα "Τσάκνα" κάθε Κυριακή πριν την Κυριακή των Βαΐων.
• Οι Λαζαρίνες, ένα παλιό έθιμο που αναβιώνει, την Κυριακή των Βαΐων, κατά το οποίο γυναίκες χορεύουν και τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια "του Λαζάρου" στην κεντρική πλατεία της Δολίχης.
• Η Πρωτομαγιά γιορτάζεται κυρίως στο λόφο του Προφήτη Ηλία και στη θέση «Περάσα».

• Το Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις", που διεξάγεται κάθε δεύτερο Σάββατο του Ιουλίου, από το 2008 αποτελεί σημείο αναφοράς για την ενημέρωση της πορείας των αρχαιολογικών ανασκαφών στο χώρο της αρχαίας Περραιβικής Τριπόλεως αλλά και του ευρύτερου χώρου της Περραιβίας. Πλαισιώνεται από ομιλίες σπουδαίων αρχαιολόγων και ειδικών, εκθέσεις φωτογραφίας, συναυλίες, χορευτικά συγκροτήματα κ.ά.
  • 2008: 1ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο ανασκαφέας - αρχαιολόγος του αρχαιολογικού χώρου "Καστρί Δολίχης" Σπύρος Κουγιουμτζόγλου, με θέμα: Η Περραιβική Τριπολίτις κατά την παλιοχριστανική περίοδο.
  • 2009: 2ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας και πρώην αντιπρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιώργος Χουρμουζιάδης, με θέμα: Προσέγγιση της αρχαίας Περραιβίας.
  • 2010: 3ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας και πρόεδρος του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Δημήτριος Παντερμαλής, με θέμα: Το Νέο Μουσείο Ακρόπολης.
  • 2011: 4ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής ανθρωπολογίας και ερευνητής του Σπηλαίου Πετραλώνων Άρης Πουλιανός, με θέμα: Η καταγωγή του Ανθρώπου.
  • 2012: 5ο Φεστιβάλ: Κεντρική ομιλήτρια ήταν η αρχαιολόγος της ΙΕ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Λάρισας Ασημίνα Τσιάκα, με θέμα: Ευρήματα από τις Ανασκαφές στη Δολίχη και την ευρύτερη περιοχή. Στο 5ο Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις" εισήχθη ο 1ο Δόλιχος Δρόμος. Πρόκεται για ένα αρχαίο ολυμπιακό άθλημα το οποίο εισήχθη στην 15η Ολυμπιάδα το 720 π.Χ. Η απόσταση που διένυαν οι αθλητές ανερχόταν σε 24 στάδια, δηλαδή σε 4614,48 μέτρα. Τόση είναι και η απόσταση από το Καστρί της Δολίχης μέχρι τον ιερό ναό Μεταμορφώσεως Του Σωτήρος, την οποία διανύουν οι αθλητές του Δόλιχου Δρόμου. Ο Δόλιχος φαντάζει σαν μια συνεχή γραμμή που ξεκινάει από την αρχαία Δολίχη και, διαπερνώντας τις ενδιάμεσες περιόδους, καταλήγει στο σήμερα. Λειτουργεί συμβολικά σαν μια γραμμή που ενώνει ιστορικά τμήματα της ιστορίας της Δολίχης.
  • 2013: 6ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο δημοσιογράφος Γιώργος Λεκάκης, με θέμα: Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί Κατοχής.
  • 2014: 7ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής Α.Π.Θ., Πολυτεχνικής Σχολής – Τομέας Γεωδαισίας και Τοπογραφίας Άρης Φωτίου, με θέμα: Xαρτογραφική απεικόνιση της Περραιβικής Τρίπολης στο πέρασμα των αιώνων. Από τη Γεωγραφία του Πτολεμαίου στη Χάρτα του Ρήγα.
  • 2015: 8ο Φεστιβάλ: Κεντρική ομιλήτρια ήταν η προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας Σταυρούλα Σδρόλια, με θέμα: Η Πολιτισμική Διαδρομή της Περαιβικής Τρίπολις.
  • 2016: 9ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο επικ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Κων. Κονταξής, με θέμα: Μυθολογικά του Ολύμπου.
  • 2017: 10ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο δρ Κοινωνιολογίας Κώστας Σαχινίδης, με θέμα: Γνωστοί και άγνωστοι αγωνιστές της λευτεριάς από την ευρύτερη περιοχή της Ελασσόνας.
  • 2018: 11ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο δρ Κοινωνιογλωσσολογίας Γιάννης Μπασλής, με θέμα: Η σχέση του ελασσονίτικου γλωσσικού ιδιώματος με τη δημοτική γλώσσα.
  • 2019: 12ο Φεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο εκδότης του Θεσσαλικού Ημερολογίου Κώστας Σπανός, με θέμα: Πληθυσμιακά δεδομένα των οικισμών βορείως της Ελασσόνας, το έτος 1521.

• Το πανηγύρι του χωριού είναι από τα μεγαλύτερα και πιο διαδεδομένα πανηγύρια του νομού Λάρισας. Γιορτάζεται κάθε 5 και 6 Αυγούστου με αφορμή τον βυζαντινό ναό Θείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (10ου αι. μ.Χ.). Στις 5 Αυγούστου τελείται ο μέγας εσπερινός στον βυζαντινό ναό και η πανηγυρική Θεία Λειτουργία τελείται την 6η Αυγούστου στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου, στον πολιούχο άγιο της Δολίχης. Και τις δύο βραδιές -5 και 6 Αυγούστου- εμφανίζονται χορευτικά συγκροτήματα, μεταξύ των οποίων και το χορευτικό συγκρότημα της Δολίχης, και ακολουθεί μεγάλο γλέντι στην κεντρική πλατεία, με δημοτική και λαϊκή μουσική, κρέατα και ποτά.

Βιβλιογραφία

Αρχαίες πηγές

• Αππιανός, Συριακή, 9,55-56.
• Φλάβιος Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβαση, 7,22,5.

Δευτερογενείς πηγές

• Getzel M. Cohen. The Hellenistic settlements in Syria, the Red Sea Basin, and North Africa.
• Mondadori, A. 2000. Σύγχρονη Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια. 1. Ιστορία. μτφρ. Μπαριάμη, Τζ. Γαϊτατζή, Φ. Κοτσιφός, Β. Μπουζάνης, Δ. Παπαρίζος, Γ. Σκαρβέλη, Γ. Τουλούπη, Ε. επιμ. Αποστολοπούλου, Μ. Χεκίμογλου, Ε. Κούρση, Μ. Αθήνα: Μοτίβο Α.Ε.
• Δεριζιώτης, Λ. & Κουγιουμτζόγλου, Σπ. 2007. Το Καστρί της Δολίχης του Δήμου Λιβαδίου. Θεσσαλικό Ημερολόγιο. τ. 51. Λάρισα.
• Λιόλιος, Θ. 2010. Περραιβία. Κατερίνη: Όλυμπος.
• Μπούμπας, Σπ. 2000. Το Περραιβικόν Γένος και ο Όλυμπος. Αθήνα: Ειδική Εκδοτική Α.Ε.Ε.Β.Ε.
• Παπαρρηγόπουλος, Κ. 2009. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. 5. Ελληνιστικοί και ρωμαϊκοί χρόνοι. Αθήνα: Λυμπέρη Α.Ε.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Doliche.gr. Ιστοσελίδα της κοινότητας της Δολίχης
• Dolihi.gr. Ιστοσελίδα του πολιτιστικού συλλόγου της Δολίχης Αρχειοθετήθηκε 2020-12-11 στο Wayback Machine.
• Perevia.gr. Ιστοσελίδα για την προβολή της νοτιοδυτικής ολύμπιας γης
• Τσακνάκης, Ευάγ. 2019. Επισκόπηση της Ιστορίας της Δολίχης. Πολιτιστικός Σύλλογος Δολίχης "Η Τριπολίτιδα", e-book.
• Τσακνάκης Β., 2013. Αρχαία Περραιβία και Περραιβική Τρίπολις. Αντανακλάσεις του Μύθου και της Ιστορίας. Στο Ανιστόρητον (Μονογραφίες 2013). Αθήνα. http://www.anistor.gr/greek/grback/Perraivia_2013_Anistoriton.pdf
• Τσιάκα, Α., 2012. Ανασκαφές και ευρήματα από την Δολίχη και την Ευρύτερη Περιοχή (Ομιλία της Αρχαιολόγου ΙΕ΄ΕΚΠΑ.). Στο Πρακτικό: 5ο Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις", επιμ. Τσακνάκης, Β. Δολίχη: Πολιτιστικός Σύλλογος Δολίχης "Η Τριπολίτιδα". σ.σ. 7-31.