«وضع زباله‌های بیمارستانی بحرانی است»

نمایندگان مجلس از چگونگی دفع زباله‌های بیمارستانی ابراز نگرانی کرده و از این نظر کشور را در آستانه وضعیتی خطرناک ارزیابی می‌کنند.

کم بودن تعداد دستگاه‌های زباله سوز استاندارد، نبودن بودجه و اعتبار کافی برای واردات دستگاه‌های لازم، و همچنین بی‌کیفیت بودن برخی از دستگاه‌های موجود باعث شده است تا زباله‌های بیمارستانی در سرتاسر ایران به شکل صحیح دفع و نابود نشود.  بخشی از زباله‌های بیمارستانی را زباله‌های عفونی و خطرناک تشکیل می‌دهد. برخی دیگر از انواع زباله‌های بیمارستانی دارای مواد سمی، پاتولوژیک، دارویی، شیمیایی و حتی رادیواکتیو است که می‌تواند برای سلامتی انسان و محیط زیست بسیار زیان آور باشد.

«دستگاه‌های زباله سوز کم و بی‌کیفیت»

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با انتقاد از وضعیت دفع و نابودی زباله بیمارستانی در کشور گفت: متاسفانه کمبود اعتبار باعث شده تعداد دستگاه‌های زباله ‌سوزی که برای دفع زباله‌های بیمارستانی وارد کشور می‌شود، کاهش یابد و همین امر اغلب مراکز درمانی را با مشکل مواجه کرده است. به گفته حسن تامینی‌لیچائی، با وجود آن‌که زباله‌سوزهای بیمارستانی در یکی‌ دو سال اخیر راه‌اندازی شده، اما این دستگاه‌ها در همه مراکز درمانی به شکل نامناسبی توزیع شده است. به گفته نماینده مردم رشت  این دستگاه‌های زباله‌سوز اغلب از کیفیت مناسبی برخوردار نیست و هین امر مشکلاتی را برای بیمارستان‌ها و دفع این زباله‌ها ایجاد می‌کند. این نماینده مجلس روز چهارشنبه ۱۶ بهمن در گفتگو با خبرگزاری «خانه ملت» تصریح کرد: دستگاه‌های زباله‌سوز اصولا وارداتی هستند و این درحالی است که برخی از بیمارستان‌ها توانایی وارد کردن این دستگاه‌ها را ندارند و بنابراین نمی‌توانند زباله‌های خود را به طریق اصولی دفع کنند.

او با اشاره به اینکه بیمارستان‌ها برای تهیه دستگاه‌های زباله‌سوز با کمبود بودجه مواجه هستند،‌ یادآور شد: با توجه به کمبود اعتبار و محدود بودن دستگاه‌های زباله‌سوز در بیمارستان‌ها، اغلب این مراکز درمانی پس از هماهنگی، زباله‌‌های خود را به بیمارستان‌هایی که دارای دستگاه‌ زباله‌سوز هستند منتقل می‌کنند تا از طریق این بیمارستان‌ها بتوانند زباله‌سوزی کنند. تامینی‌لچائی همچنین تاکید کرد در برخی کشورها گروهی در بیمارستان‌ها به طور ویژه برای نابودی زباله‌های بیمارستانی تشکیل می‌شود تا از این طریق خطرات ناشی  از دفع زباله‌های بیمارستانی به خصوص زباله‌های عفونی کاهش یابد اما متاسفانه در ایران اهمیت به این موضوع با بی‌توجهی روبرو شده است به گونه‌ای که هنوز برخی بیمارستان‌ها از داشتن دستگاه‌های زباله‌سوز بی‌بهره مانده‌اند. عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی گفت بخشی از  دستگاه‌های زباله‌سوز موجود به دلیل پایین بودن کیفیت، دچار خرابی‌های مکرر شده و زباله‌سوزی در این بیمارستان‌ها را با تاخیر مواجه می‌کند که متاسفانه اگر وضعیت به همین منوال پیش رود مشکلات زیست محیطی زیادی در کشور پدید می‌آید.

حجم عظیم زباله‌های بیمارستانی

طبق برآوردها، روزانه بیش از ۴۰۰ تن پسماند و زباله بیمارستانی در کشور تولید می‌شود. دفع و از میان بردن این حجم گسترده از پسماندهای بیماری‌زا به مشکلی بزرگ برای دستگاه‌های مختلف اجرایی در ایران تبدیل شده و گاه به اختلاف نظرهای فراوان در این مورد انجامیده است. طبق روش‌های صحیح مدیریت پسماندهای بیمارستانی، باید زباله‌های خطرناک و بیماری‌زا شناسایی و از زباله‌های عادی جدا شود. مطابق قانون این امر برعهده مراکز تولیدکننده یعنی بیمارستان‌هاست، اما مطابق آمار موجود، بخش عمده‌ای از این زباله‌ها در زمین دفن، بخشی دیگر سوزانده و بخشی دیگر روی هم تلنبار می‌شوند. مطابق ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی، این پسماندها باید به جای سوزانده شدن در ابتدا بی‌خطرشوند تا پس از آن بتوان آن‌ها را به بیرون از بیمارستان‌ها حمل کرد.

«قوانین باید با جدیت دنبال شود»

به گفته معاون انسانی سازمان حفاظت محیط زیست  با توجه به اهمیت بی خطر سازی پسماندهای بیمارستانی و عوارض ناشی از انجام ندادن این اقدام، تجهیز بیمارستان ها و مراکز درمانی به سیستم اتوکلاو یا سیستم بی‌خطر سازی پسماند  باید با جدیت بیشتری دنبال شود.

سعید متصدی در دی‌ماه سال ۱۳۹۲ نقش سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه  را ارایه استانداردها ، ضوابط و مقررات مربوط به پسماند دانست و گفت  بسیاری از این قوانین تدوین شده است. به گفته معاون سازمان حفاظت محیط زیست، پسماندهای بیمارستانی و صنعتی باید بر اساس برنامه جامعی رسیدگی و مدیریت شوند تا کمترین آسیب زیست محیطی و بهداشتی را به جامعه و سلامت مردم وارد کنند. سعید متصدی تصریح کرد تجهیز بیمارستان ها و مراکز درمانی به سیستم  بی خطرسازی پسماند یکی از بندهای این ضوابط و مقررات است که در تهران با جدیت دنبال می شود و بررسی ها نشان می دهد تعدادی از بیمارستان های تهران به این سیستم مجهز شده‌اند.

قم، شهر بی‌دفاع

با‌این‌حال گرچه تعدادی از بیمارستان‌های تهران به دستگاه‌های استاندارد بی‌خطرسازی پسماند پزشکی مجهز شده‌اند اما در شهرستان‌ها وضعیت به این گونه نیست. در حالی که به گفته وزیر بهداشت تمامی بیمارستان های کشور باید تا پایان نیمه اول سال ۱۳۹۱ مجهز به دستگاه امحای زباله می‌شدند، اما تنها یک بیمارستان از هفت مرکز بیمارستانی قم مجهز به سیستم بی خطرسازی پسماند است.  با وجودی که پسماندهای بیمارستانی به دلیل ایجاد کردن مخاطرات زیست محیطی مثل آلودگی خاک و آب های زیر زمینی و خطر گسترش انواع بیماری ها به شدت سلامتی جان انسان ها را تهدید می کنند، هنوز دفع حدود نیمی از این زباله ها در کشور به روش دفن انجام می شود.

به گزارش خبرگزاری مهر از استان قم، علی رغم فرصت تعیین شده، تا پایان سال ۱۳۹۱ تنها بیمارستان شهید بهشتی از میان هفت مرکز بیمارستانی عمده استان قم دارای دستگاه امحا و بی خطرسازی زباله های بیمارستانی است و مراکز دیگر شامل کامکار، نیکویی، حضرت معصومه، الزهرا، گلپایگانی و ولیعصر فاقد این سیستم هستند. به گفته  یدالله غفوری، مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه ای مرکز بهداشت استان قم، روزانه۳ هزار و ۷۰۰ کیلوگرم انواع پسماندهای بیمارستانی در قم تولید می شود که از این میان ۲ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم مربوط به بیمارستان ها و مابقی در دیگر مراکز بهداشتی و مطب پزشکان تولید می شود.

دفع نامناسب زباله بیمارستانی از خراسان تا آذربایجان

۱۱ بهمن ماه ۹۲، سرپرست مرکز بهداشت بیرجند  نیز خبرداد پسماندهای پزشکی در این شهرستان باعث بیماری مردم شده است. به گفته جمشید مشایخی، محیط زیست باید به صورت جدی در مورد جمع‌آوری پسماندهای پزشکی وارد عمل شود. به گفته رییس سازمان نظام پزشکی بیرجند نیز در این شهر تنها دو بیمارستان دستگاه‌های مخصوص دفع زباله پزشکی دارند.به گفته خلیل بلالی مود، نظام پزشکی بودجه کافی برای این‌کار ندارد و باید از کمک ارگان‌های دیگر استفاده کند.

از سوی دیگر و در گردهمایی یک روزه استانی مدیریت راهبردی پسماندها که در ۲۳ دی‌ماه در تبریز برگزار شده بود، شهرام دبیری، رییس شورای کلانشهر تبریز گفت قوانین مدیریت پسماندها در بیمارستان‌ها به درستی اجرا نمی‌شود. او همچنین از بخش خصوصی خواست تا با جدیت وارد بحث مدیریت پسماند بیمارستانی شود. معاون استانداری آذربایجان شرقی نیز در همان گردهمایی خواهان توجه فوری و بیشتر به مساله دفع زباله‌های پزشکی و بیمارستانی شده بود. به گزارش خبرگزاری مهر، محمد صادق پورمهدی  خواهان خریداری کردن دستگاه‌های زباله‌سوز جداگانه و ویژه برای نابودی زباله‌های بیمارستانی شده بود.

در استان البرز با مرکزیت شهر کرج نیز روزانه بیش از ۵ تن زباله بیمارستانی و پزشکی تولید می‌شود. مدیرکل محیط زیست استان البرز با اعلام این خبر در آذرماه ۹۲ گفت بیمارستان‌های غیرمجهز به سیستم‌های دفع پسماند، زباله‌های خود را در دره به‌ وسیله خاک و آهک دفع می‌کنند. به گفته حسن پسندیده این نوع زباله تاثیرات مخربی بر طبیعت و سلامت جامعه می‌گذارد از این‌رو توجه به‌نحوه‌ی دفن‌ آنها ضروریست. او مسئولیت نظارت بر این زباله‌ها را با وزارت بهداشت و درمان عنوان کرد.

ارومیه: زباله‌های پزشکی رها شده در شهر

در ارومیه نیز وضعیت بهتر از سایر نقاط ایران نیست. گرچه بسیاری از بیمارستان‌های بزرگ به دستگاه بی‌خطرسازی زباله مجهز هستند اما پسماندهای حدود ۲۳۰۰ مطب، کلینیک و آزمایشگاه ارومیه همچنان سرگردان و بدون متولی همراه زباله های شهری دفن می شوند. به گزارش خبرگزاری مهر از ارومیه، با مراجعه به کوچه خانباباخان ارومیه، یکی از مکان‌های اصلی مطب پزشکان این شهر، می توان مشاهده کرد  که پسماندهای عفونی تولید شده به دلیل فرار پزشکان از پرداخت هزینه بی خطرسازی به همراه پسماندهای عادی توسط ماموران شهرداری جمع آوری می شوند.

به دلیل اینکه پلاستیک به کار رفته در سرنگ‌ها و تجهیزات پزشکی از بهترین نوع بوده و قیمت بالایی برای آنها پرداخت می شود، برخی از کارگاه‌های پلاستیک سازی این پلاستیک‌های بسیار آلوده و خطرناک را جمع‌آوری و سپس در محصولات مختلف استفاده کرده و به این ترتیب آن‌ها را وارد چرخه زندگی مردم می‌کنند.  از سال ۸۳ که قانون مدیریت پسماندها با توجه به بروز برخی مشکلات مصوب شد، تاکنون تعداد مطب ها، کلینیکهای درمانی و آزمایشگاههای تشخیص پزشکی  در سطح ارومیه تا دو برابر افزایش یافته، ولی خبری از دفن بهداشتی این ضایعات نیست. هر چند روش‌های مناسبی برای بی خطر سازی این پسماندها وجود دارد، ولی راهکاری برای اخذ هزینه‌ها از پزشکان هنوز پیدا نشده است. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی آذربایجان غربی نیز با وجود انجام مکاتبات لازم با مسئولان مطب، آزمایشگاه‌ها و کلینیک‌های درمانی برای لزوم بی خطر سازی پسماندهای عفونی هنوز در این زمینه موفق نبوده است و پسماندهای عفونی و پزشکی در میانه زباله‌های شهری رها می‌شوند.

وضعیت کاشان مناسب است

در کاشان نیز حدود ۲۵ درصد از زباله‌های بیمارستانی را زباله‌های عفونی و خطرناک تشکیل می‌دهد. به گفته علیرضا مروجی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کاشان، روزانه دو تن زباله از بیمارستان های آران و بیدگل و کاشان جمع آوری می شود که ۵۲۰ کیلوگرم از این زباله ها عفونی است. با این‌حال به گفته او تمامی بیمارستان‌های این منطقه به دستگاه بی خطرساز زباله مجهز شده و این زباله‌ها پس از بی خطرسازی به سمت چاله زباله حمل و دفن می شود.

در همین زمینه:

خاک خوب، رویایی برای تهران