Handen ineen voor de gezonde stad

Minder in de auto, meer bewegen, gezonder eten en vaker een praatje met de oude buurvrouw. Goede voornemens maken niet alleen een individu, maar ook een samenleving gezonder en gelukkiger. Alle reden dus voor overheden om hieraan bij te dragen. Maar hoe maak je een gezonde stad?

Deal tussen steden, provincie en waterschappen

De gezonde stad moet gaan landen in het dna van de publieke professional, stelt Edwin Weijtmans. Hij is als omgevingsmanager milieu en gezondheid bij de provincie Noord-Brabant nauw betrokken bij de uitvoering van de Brabantse Health Deal die afgelopen zomer werd gesloten. De vijf grote Brabantse steden, drie waterschappen en GGD’en, kennisinstellingen en de provincie zetten hun handtekening voor een gezonder Brabant: gezondheid en welzijn worden uitgangspunt bij ruimtelijk-economische afwegingen. Samen legden ze ruim drie ton op tafel om de Health Deal op te tuigen. Brabant is daarmee de eerste provincie waar gezondheid zo breed en concreet op de agenda van bestuurders en beleidsmakers is gezet.

Breder dan gezonde lucht

Luchtkwaliteit is een belangrijk onderdeel van de Health Deal. Verklaarbaar, volgens Weijtmans, omdat op dat onderwerp veel winst is te behalen. ‘De grenswaarde die de Wereldgezondheidsorganisatie WHO hanteert voor gezonde lucht, ligt de helft lager dan de Europese grenswaarde die wij ook in Nederland hanteren. Gezonde lucht is dus iets anders dan het compromis dat tot wettelijke norm is verheven.’ Maar de provincie trekt het onderwerp uitdrukkelijk breder dan luchtkwaliteit, door naast gezondheid ook welzijn centraal te stellen. Participatie, klimaatbestendige stad en economisch vestigingsklimaat spelen ook een rol.

Vier sporen

De ondertekenaars gaan de komende twee jaar via vier ‘sporen’ aan de slag, schetst Weijtmans. Allereerst gaat de TU Eindhoven samen met de vijf stedelijke regio’s een routekaart opstellen om uit te stippelen wat zij kunnen doen op het gebied van gezondheid. ‘We sluiten aan bij wat er al gebeurt en kijken of we dat kunnen verbreden. Zo loopt in Eindhoven al enige jaren het project AiREAS, een innovatief luchtmeetsysteem dat vanuit een burgerinitiatief is ontstaan. We kijken of we dat kunnen uitbreiden naar de Metropoolregio en wat daarvoor nodig is. Zo zijn er in alle steden bestaande initiatieven, bijvoorbeeld rondom klimaat. Die kunnen we wellicht breder oppakken, samen met de waterschappen en de GGD’en.’

Kennis versnipperd

Het tweede spoor gaat over meten en monitoren, vervolgt Weijtmans. ‘Je moet weten welke thermometers je kunt gebruiken om gezondheid in kaart te brengen. Daarom ontwikkelen we een gereedschapskist waarin we alle instrumenten leggen die je kunt gebruiken.’ De overige sporen gaan over het vergroten van burgerparticipatie en het delen en bundelen van kennis, die nu nog versnipperd is.

Lees deze week in Binnenlands Bestuur nr.1 meer over de Brabantse Health Deal en hoe gemeente Utrecht en waterschap De Dommel werken aan de gezonde stad.