Pastorale brief 4-11-2015 Mgr. Echevarría,

Mgr. Javier Echevarría, pastorale brief 4 november 2015 1
Jubeljaar van de Barmhartigheid
Pastorale Brief
Rome, 4 november 2015
Mgr. Javier Echevarría
Prelaat van het Opus Dei

Mijn geliefde kinderen, moge Jezus jullie behoeden!
1. Gezegend is God, de Vader van onze Heer Jezus Christus, de Vader vol
ontferming en de God van alle vertroosting (2 Cor 1, 3), die, wegens de grote
liefde waarmee Hij ons heeft liefgehad, ons met Christus ten leven heeft
gewekt, hoewel wij dood waren door onze zonden; aan zijn genade dankt gij
uw redding (….) En Hij heeft ons samen met Hem doen opstaan en zetelen in
de hemelen, in Christus Jezus (Ef 2, 4-6).
Woorden van sint Paulus die vanaf het begin helpen ons te richten op wat ik
jullie met deze regels wil doorgeven. Wat mij beweegt jullie te schrijven is de
wens dat wij ons zo goed mogelijk voorbereiden om het Jaar van de
Barmhartigheid te beleven, dat afgekondigd is door paus Franciscus, bij
gelegenheid van de 50e
verjaardag van de afsluiting van het 2e
Vaticaans
Concilie. Het jaar zal zoals jullie weten beginnen op 8 december a.s. en
afgesloten worden op het Hoogfeest van Christus Koning, op 20 november
2016.
Toen de Heilige Vader zijn voornemen bekend maakte om dit
buitengewone Heilig Jaar af te kondigen, hebben wij de christelijke vreugde
gevoeld dat het samenvalt met het laatste deel van het mariale jaar voor het
gezin, dat we in de Prelatuur beleven. We hebben het opgevat als nog een teken
van de bescherming van Onze Lieve Vrouw, die wij in de litanie als Koningin
van het gezin en Moeder van barmhartigheid aanroepen.
Met de voorspraak van onze Moeder nemen wij onze toevlucht tot de
goedheid van de Heer, die een veilig toevluchtsoord is en altijd bereid is aan
onze smeekbeden te voldoen en onze persoonlijke noden te verhelpen. We
kunnen van de goddelijke barmhartigheid meer liefde, meer begrip, meer
broederlijkheid en meer belangstelling voor de zielen verkrijgen, want wij
willen – als leden van de Kerk – eraan bijdragen om “de mens en zijn
geschiedenis een menselijkere betekenis te geven”.1
Wij gaan dag na dag voort
met een vaste hoop: de Hemel laat niet na ons middelen aan te bieden om vol
vrede te zijn, in de zekerheid dat de Allerheiligste Drie-eenheid altijd voor
Haar schepping zorgt. Paus Franciscus herinnert ons eraan dat wij vanuit de
1. 2e
Vaticaans Concilie, Past. Const. Gaudium et spes, nr. 40.

beschouwing van de schepselen op kunnen stijgen tot de beschouwing van de
vaderlijke en liefdevolle hand van God.2
Wij danken de Paus, met daden en met gebed, voor het afkondigen van dit
bijzondere jubileum, dat een echte tijd van genade voor de Kerk en voor de
wereld is. Het vervult ons allen met grote vreugde dat de Paus ons oproept om
Onze Heer meer nabij te zijn, in de vroomheid en in de viering van de
sacramenten – vooral de Biecht en de Eucharistie – en ook in de concrete
uitingen van broederlijke liefde jegens onze naaste. Als wij volgzaam zijn aan
de Heilige Geest, zullen wij gelijkvormiger worden aan Jezus Christus en meer
op de hemelse Vader gaan lijken, wiens barmhartig gelaat ons in Jezus Christus
is geopenbaard.
2. Deus, cui próprium est miseréri semper et párcere: suscipe
deprecatiónem nostram,3
God, aan wie het eigen is altijd te vergeven en
barmhartig te zijn: neem onze smeekbeden aan, herhalen we elke dag. De
barmhartigheid! Het blijkt altijd nodig om – zoals de Kerk ons uitnodigt –
dieper door te dringen in dit troostvolle goddelijke attribuut, dat alle andere
samenvat. Wij doen het met kinderlijk vertrouwen. Bij het afkondigen van dit
buitengewone jubileum schrijft de Paus dat barmhartigheid «het woord is dat
het mysterie van de Allerheiligste Drie-eenheid openbaart. Barmhartigheid: het
is de uiterste en hoogste daad waarmee God ons tegemoet komt.
Barmhartigheid: het is de fundamentele wet die woont in het hart van iedere
persoon, wanneer hij met oprechte ogen kijkt naar de broeder en zuster die hij
ontmoet op zijn levensweg. Barmhartigheid: het is de weg die God en mens
verenigt, omdat zij het hart opent voor de hoop voor altijd bemind te zijn
ondanks de beperking van onze zonden».4
Er zijn 35 jaar verlopen sinds de heilige Johannes Paulus II de encycliek
Dives in misericordia publiceerde. Hij stond stil bij de wenselijkheid om vaak
deze wonderbaarlijke uitdrukking van de goddelijke liefde te overwegen. «De
veelvuldige ervaringen van de Kerk en van de mensen van deze tijd sporen ons
hiertoe aan; ook de smeekbeden om hulp van zoveel mensenharten en hun
lijden en hoop, hun angsten eisen dit».5
2. Vgl. Paus Franciscus, Enc. Laudato Si, 24-5-2015, nr. 77.
3. Preces van het Werk, Gebed.
4. Paus Franciscus, Bul Misericordiae vultus, 11-4-2015, nr. 2.
5. Heilige Johannes Paulus II, Litt.enc. Dives in Misericordia, 30-11-1980, nr. 1.

De woorden van de heilige Johannes Paulus II blijven niet alleen volledig
actueel, ze worden steeds dringender: wij hebben altijd de goddelijke
goedertierenheid nodig, maar het moet gezegd worden dat in onze tijd deze
nood nog urgenter is. Wanneer paus Franciscus de Heilige Deur in de
verschillende pauselijke basilieken zal openen, en iedere bisschop in zijn
respectievelijke diocees «zullen wij het leven van de Kerk, heel de mensheid
en de immense kosmos toevertrouwen aan de heerschappij van Christus, opdat
Hij Zijn barmhartigheid als de morgendauw uitstort voor een vruchtbare
geschiedenis, die opgebouwd zal moeten worden met de inzet van allen in de
nabije toekomst».6
De heilige Jozefmaria heeft er, als gevolg van zijn
persoonlijke ervaring, vanaf het begin van het Werk, uitdrukkelijk bij ons op
aangedrongen ons te wenden tot deze geweldige liefde van God, die Zijn
kinderen, de mensen, niet in de steek laat. Hij heeft ons op ontelbare manieren
voorgesteld hoe wij aan de poort van Jezus’ Hart moesten kloppen.
3. De heilige Jozefmaria heeft ons geleerd alle wegen op aarde te
doordrenken met de barmhartigheid die Jezus Christus op aarde is komen
brengen en hij concretiseerde: onze overgave, ten dienste van de zielen, is een
uiting van deze barmhartigheid van de Heer, niet alleen jegens ons, maar
jegens de hele mensheid.7
Laten wij aan de hand van onze Vader voortgaan
om met de Heer mee te werken opdat deze stroom van barmhartige liefde, die
vanuit het gewonde Hart van Jezus voortdurend over de mensheid uitgestort
wordt, overvloedig is in elke christen en in alle mensen van goede wil.
Met deze gevoelens en verlangens nodig ik jullie, mijn dochters en zonen,
uit om met echte toewijding en vreugde het Jaar van de Barmhartigheid te
beginnen. Wij zullen ons laten inspireren door de leer van de Heilige Schrift,
waarvan de bladzijden een schitterend loflied op de goddelijke
goedertierenheid vormen; en wij zullen op bijzondere wijze stilstaan bij het
voorbeeld van Christus, bij Zijn leven en Zijn leer, waarbij we proberen in deze
vertrouwelijke omgang met onze Redder, de stappen van de heilige Jozefmaria
te volgen, die steeds weer zijn ogen richtte op de figuur van de Goede Herder,
die zich helemaal geeft voor zijn schapen (vgl. Joh. 10, 1-18), en die ons en
zovele andere mensen de raad gaf steeds meer naar de Heer van hemel en aarde
te kijken.
7. Heilige Jozefmaria, Brief 24-3-1930, nr. 1.

De barmhartigheid van God jegens de mensheid
4. Het Oude Testament verkondigt al op vele bladzijden het onpeilbare
mededogen van God tegenover zijn schepselen. De Heer is vol liefde en
medelijden, lankmoedig en zeer goedgunstig. De Heer is bezorgd voor iedere
mens, barmhartig voor al wat Hij maakte (Ps 144 [145] 8-9). En de profeten
worden niet moe te waarschuwen: keert terug tot Jahwe, uw God, want
genadig is Hij en barmhartig, lankmoedig en vol liefde, en Hij heeft spijt over
het onheil (Jl 2,13).
Bij het Laatste Avondmaal bad Onze Heer – volgens de Joodse traditie – de
Grote Hallel of grote hymne van lofprijzing; een psalm die vertelt over de
wonderen die God in de schepping en in de geschiedenis heeft bewerkt; en aan
het eind van elk vers worden als refrein de volgende woorden herhaald: want
eeuwig is zijn genade (Ps 135 [136]).
«Krachtens de barmhartigheid zijn alle gebeurtenissen in het Oude
Testament vol van een diepe heilzame waarde».8
En evenzo wordt deze
eigenschap ten volle duidelijk in het Nieuwe Testament door middel van de
verlossende menswording van de Zoon van God. Jezus zelf stelde, door zijn
leven te geven in het bloedige offer van het Kruis en bij het instellen van de
Eucharistie en de andere sacramenten, deze hoogste daad van Liefde als
fundamentele inhoud van de goddelijke barmhartigheid.
Laten we vaak de passages van het evangelie doornemen die het medelijden
en het begrip van Jezus Christus jegens de mensheid tonen; vanaf Zijn geboorte
in Bethlehem tot Zijn offer op Calvarië. Laten we regelmatig stilstaan bij zo
veel bewijzen van zijn medelijdende barmhartigheid: wanneer Hij zieken genas
en degenen die door de duivel bezeten waren bevrijdde, wanneer Hij de
hongerige menigten voedde, wanneer Hij met gulle handen het brood van de
goede leer uitdeelde, wanneer Hij berouwvolle zondaars tegemoet ging en hen
vergaf, wanneer Hij de leerlingen uitkoos, wanneer Hij hen met een blik of
enkele woorden vermaande, wanneer Hij de apostelen riep om hen over de hele
wereld uit te zenden, toen Hij ons zijn moeder als onze moeder gaf, toen Hij de
beloofde Heilige Geest stuurde enz. In elk van zijn daden en woorden toonde
de Heer duidelijk het barmhartige gelaat van God de Vader.

Hetzelfde gebeurt in de loop van de geschiedenis van de Kerk, na de
hemelvaart van Christus. Te midden van de licht- en schaduwzijden die op het
pad van de christenen verschijnen, heeft het nooit aan interventies van de
goddelijke lankmoedigheid ontbroken: door de Heilige Geest die in de Kerk
leeft, en met de werkelijke tegenwoordigheid van Christus in de Eucharistie en
de altijd actuele voorspraak van de heilige Maagd Maria worden ons de
stromen van barmhartigheid geopenbaard die voortdurend over de wereld
worden uitgestort. Laten we niet ophouden onze hemelse Vader daarvoor te
danken: laten we de deur van ons hart heel wijd openen en trachten dat ook
anderen zich met de goddelijke genade laten doordrenken.
De geschiedenis van Gods barmhartigheid
5. In zijn encycliek Dives in misericordia heeft de heilige Johannes Paulus
II de barmhartigheid in het centrum van het leven van de Kerk, in de
geschiedenis van de mensheid geplaatst. «In de eschatologische voleinding zal
de barmhartigheid als liefde geopenbaard worden, terwijl in de situatie van
deze wereld, in de menselijke geschiedenis – die tevens de geschiedenis van
zonde en dood is – de liefde voornamelijk als barmhartigheid geopenbaard
moet worden en ook als zodanig betoond moet worden. Het Messiaanse advies
van Christus – een advies tot barmhartigheid – wordt tot programma van zijn
volk, een programma van de Kerk. Maar midden in het hart van de Kerk staat
steeds het kruis, omdat in het kruis de openbaring van de barmhartige liefde
haar hoogtepunt bereikt».9
Inderdaad kunnen we het kruis niet van de verrijzenis scheiden, die beide de
goddelijke liefde openbaren; in heel het paasmysterie uit zich de
barmhartigheid van God. De zalige Paulus VI zei dat «de hele geschiedenis van
onze verlossing door de goddelijke barmhartigheid wordt geleid, die de
menselijke ellende tegemoet komt».10
Christus nam onze zonden op zich en «is eenmaal geofferd, om de zonden
van allen op zich te nemen» (Hebr 9, 28). Onze Lieve Vrouw heeft volledig
vrij de overgave aanvaard van Hem die, doordat Hij onze menselijke natuur
had aangenomen afgezien dan van de zonde (vgl. Hebr 4, 15), een echt
9. Heilige Johannes Paulus II, Encycliek Dives in Misericordia, 30-11-1980, nr. 8.
10. Zalige Paulus VI, toespraak in de algemene audiëntie, 14-4-1976.

medelijden kon laten zien. Met het Magnificat sprak Maria de profetie uit:
barmhartig is Hij van geslacht tot geslacht (Lc 1, 50).
6. Mijn dochters en zonen: wij horen bij deze geslachten – en daar
verheugen wij ons over – die de barmhartige daden van God bezingen. In zijn
persoonlijk leven en in dat van het Opus Dei ontdekte onze Vader voortdurend
de voorkeursliefde van de Heer. Vaak herhaalde hij dat de hele geschiedenis
van het Werk een geschiedenis is van barmhartigheden van God. Noch in
deze brief – zo benadrukte hij in de jaren 60 – noch in andere documenten, al
zou ik er nóg zo veel schrijven, zou ik alles kunnen vertellen over deze
voorzienigheid van Gods goedheid, die altijd voorafgegaan is aan de stappen
van het Werk en deze heeft begeleid.11
In deze context twijfelde hij er niet aan
om te bevestigen dat de geschiedenis van het Opus Dei geknield zou moeten
worden geschreven.12
Zo onderstreepte hij beeldend dat het initiatief bij de
stichting en ontwikkeling van het Werk altijd van God is uitgegaan; hém kwam
het alleen toe een trouw instrument van deze goddelijke wil te zijn.
Het is inderdaad zo dat het bestaan van de heilige Jozefmaria en van het
Opus Dei heel nauw met elkaar verbonden zijn, zonder dat het mogelijk is ze
vanaf 1928 te onderscheiden of te scheiden. In het Werk is alles door God
gedaan – heeft hij in een meditatie uitgeroepen – wat was er menselijk
gesproken? Slechts een goed humeur, veel liefde tot Jezus Christus en Zijn
Kerk, en ijver om te volharden, zelfs in het onmogelijke. De Heer heeft zich
van mij bediend zoals ik, als kind, met de loden speelgoedsoldaatjes speelde:
ik bracht ze waar ik wilde, soms onthoofdde ik ze…. Zo heeft de Heer met mij
gedaan: Hij heeft mij over de paden geleid die Hij wilde, Hij heeft toegestaan
dat men mij dreunen gaf, omdat ze goed voor me waren.13
Elk van deze omstandigheden heeft onze stichter geholpen zijn trouw en
zijn overgave in de handen van de Heer te louteren. Zoals paus Franciscus
heeft opgemerkt: «Iemand weet heel goed dat zijn leven vrucht zal dragen,
maar zonder de pretentie te weten hoe, waar of wanneer. Hij heeft de zekerheid
dat geen enkel van zijn met liefde verrichtte werken, geen van zijn oprechte
zorgen voor de anderen, geen daad uit liefde voor God verricht, geen enkele
edelmoedige moeite, noch pijnlijk geduld verloren gaat».14
Daarom verloor
12. Aantekeningen van een meditatie, 11-4-1952.
13. Ibid.
14. Paus Franciscus, apost. Exhort. Evangelii gaudium, 24-11-2013, nr. 279.

onze Vader nooit de vrede: mijn kinderen, met het berouw komt de liefde;
geen van deze werken, geen enkele moeite heeft me het gaudium cum pace
doen verliezen, want God heeft me geleerd lief te hebben, en nullo enim
modo sunt onerósi labóres amántium (heilige Augustinus, De bono
viduitátis, 21, 26); voor wie liefheeft, is het werk nooit een zware last.
Daarom is het belangrijk te leren liefhebben, want in eo quod amátur, aut
non laborátur, aut et labor amátur (Ibid.): waar liefde is, is alles geluk. En
dit is de grote genade van God geweest: dat hij mij als een klein kind geleid
heeft, me heeft geleerd lief te hebben. Toen ik nauwelijks een volwassen
jongen was, heeft de Heer in mijn hart een zaadje van vurige liefde gezaaid,
en dit zaadje is vandaag, mijn dochters en zonen, een bladerrijke boom met
een slanke stam, die met zijn schaduw een legioen zielen het leven
teruggeeft15
.
7. Dat was de houding van de heilige Jozefmaria. Zijn toewijding aan deze
veilige goddelijke haven, die we overwegen, zat diep: hij leerde het van zijn
ouders thuis; die toewijding verdiepte zich tijdens zijn voorbereiding op het
priesterschap in het seminarie van Logroño en in dat van San Carlos, in
Zaragoza, waar een beeltenis van het Hart van Jezus, brandend van liefde en
met doornen gekroond, hem diep raakte. Vervolgens, gedurende de Spaanse
burgeroorlog, raakte dit hem op een nieuwe manier, zoals hij in een tijd van
gebed beschrijft, aan de vooravond van het Hoogfeest van het Heilig Hart:
Mijn God, ik wil mezelf nu vlakbij de wond in uw borst zien; en aan al
mijn kinderen denken, aan allen die nu levende ledematen zijn van dit
levende Lichaam dat Uw Werk is. Ik noem hen bij hun naam en overweeg
hun kwaliteiten, hun deugden, hun gebreken, en vervolgens zal ik U smeken,
terwijl ik ze één voor één naar U toe duw: “Naar binnen!” Ik zal ze een
plaats geven in Uw Hart. Zo wil ik met elk van hen doen en met allen die
gedurende de eeuwen, tot aan het einde van de wereld, na hen erbij komen
om deel uit te maken van deze bovennatuurlijke familie. Allen, allen verenigd
in het Hart van Christus, allen één geworden door de liefde voor Hem, en
allen onthecht van de aardse zaken door de kracht van deze liefde, die
vergezeld gaat van de versterving. We willen zijn als de eerste christenen; we
zullen hun geest in de wereld doen herleven. Laten we daarom beginnen in

het Werk deze bewering waar te maken: congregávit nos in unum Christi
amor.16
Tijdens de heilige Mis zei de heilige Jozefmaria na de consecratie altijd in
stilte, innerlijk, het gebed tot de barmhartige Liefde dat hij in zijn jeugd geleerd
had. In het allerbeminnelijkst Hart van Jezus ontstond de bron van zijn
vaderschap in het Opus Dei, dat zich uitstrekte tot zijn dochters en zonen van
alle tijden; en in het Heilig Misoffer werd hij vervuld met de verlossende ijver
van Christus voor de gehele mensheid. Deze overwegingen zullen ons helpen
eveneens zeker en optimistisch te zijn tijdens de zware tijden die zich in de
wereldgeschiedenis of in ons persoonlijk bestaan kunnen voordoen. God is
altijd dezelfde: almachtig, oneindig wijs, barmhartig; en te allen tijde weet hij
uit het kwaad het goede te halen; uit de nederlagen, grote overwinningen voor
hen die op Hem vertrouwen,
8. In de jaren 70, toen een ernstige crisis in geloof en moraal in de zielen
een hevige schade aanrichtte, ontving de heilige Jozefmaria een nieuw licht uit
de hemel, dat zijn onwrikbaar vertrouwen in Gods voortdurende hulp
bevestigde. Op 23 augustus 1971, na het vieren van de Heilige Mis, brandde de
Heer enkele woorden in zijn hart die, met een lichte variatie, afkomstig zijn uit
de brief aan de Hebreeën: adeámus cum fidúcia ad thronum grátiæ, ut
misericórdiam consequámur (Hebr 4, 16). Meteen deelde hij dat mee aan ons
die op dat moment bij hem waren; enkele weken later vertelde hij het opnieuw,
in de intimiteit van een familiebijeenkomst, aan zijn zonen in Rome:
Ik ga jullie iets vertellen, waarvan God onze Heer wil dat jullie het weten.
Wij kinderen van God in het Opus Dei adeámus cum fidúcia – gaan met veel
geloof – ad thronum glóriæ, naar de troon van de glorie, de allerheiligste
Maagd Maria, Moeder van God en onze Moeder, tot wie we ons zo vaak
hebben gericht als tot de Zetel der Wijsheid, ut misericórdiam
consequámur, om barmhartigheid te verkrijgen. (...)
Laten we door het allerzoetst Hart van Maria naar het allerheiligst en
barmhartig Hart van Jezus gaan, om Hem te vragen vanwege Zijn
barmhartigheid Zijn macht in de Kerk te tonen en ons met kracht te
vervullen om vooruit te gaan op onze weg en veel zielen tot Hem te trekken.17
16. Heilige Jozefmaria, aantekeningen van een meditatie, 4-6-1937.
17. Heilige Jozefmaria, Aantekeningen van een familiebijeenkomst, 9-9-1971.

Deze zekerheid zette hem ertoe aan onophoudelijk in het Woord van God te
zoeken naar de meest geschikte teksten over deze toegeeflijkheid en
bescherming van de Heer, om ze in zijn persoonlijk gebed te overwegen. Zo
sprak hij een jaar later opnieuw over een ontdekking die zijn ziel veel
optimisme en vertrouwen gaf zodat het hem hielp het grote verdriet te
overwinnen welke de situatie van de Kerk hem bezorgde.
De laatste tijd – zei hij – heb ik veel nagedacht over enkele teksten van de
Heilige Schrift die spreken over de goddelijke barmhartigheid. Ik weet heel
goed dat de exegeten verschillende betekenissen aan dit woord geven, en
barmhartigheid niet alleen opvatten als wat de gewone taal eronder verstaat:
mededogen, medelijden, maar ook een soort van trouw die God jegens Zijn
schepselen heeft.
Kijk, hoe mooi dit is! God Onze Heer heeft zo’n groot mededogen met de
mensen – want Zijn barmhartigheid houdt tevens mededogen in – , dat Zijn
trouw Hem ertoe brengt barmhartig te zijn jegens ieder van ons, naar ons te
kijken met de liefde van een vader en een moeder.18
Hij begreep de woorden van de Heilige Schrift, die hij al in zijn jeugd
overwoog, steeds dieper: God vindt Zijn vreugde bij de mensen (vgl. Spr 8,
31), en daarom kon hij vol zekerheid verder gaan met de ontwikkeling van het
Opus Dei; terwijl hij over geen enkel middel beschikte, moedigde dit
“welbehagen” van God hem aan erop te vertrouwen dat het Werk vooruit zou
gaan.
Rechtvaardigheid en barmhartigheid
9. Van de parabels waarmee de Meester aan zijn leerlingen de
eigenschappen van het rijk der hemelen uitlegde, kiest sint Lucas – door een
van de grote christelijke dichters19
de notaris van de zachtmoedigheid van
Christus genoemd – drie lessen uit die expliciet beschrijven met hoeveel zorg
God de Zijnen zoekt: die van het verloren schaap, die van de verloren drachme
en die van de verloren zoon. In die drie «openbaart Jezus het wezen van God
als die van een Vader die het nooit opgeeft, totdat Hij de zonde heeft kunnen
18. Heilige Jozefmaria, Aantekeningen van een familiebijeenkomst , 14-6-1972.
19. Vgl. Dante Alighieri, Monarchia, 1.

vergeven en de afwijzing met Zijn mededogen en barmhartigheid heeft
overwonnen».20
Dit allerbeminnelijkst Hart komt met name tot uiting in de parabel van de
vader die geduldig, dag na dag, de terugkeer afwacht van zijn ondankbare
zoon, om hem te vergeven zodra hij teruggekomen is. De heilige Johannes
Paulus II heeft het hier duidelijk over gehad in de encycliek Dives in
misericórdia, en er met klem op gewezen hoe deze les op iedere mens van
toepassing is. «De gelijkenis raakt indirect aan elke schending van het verbond
van de liefde, ieder verlies van genade, iedere zonde (...). De erfenis die hij had
ontvangen van zijn vader was een bron van materiële goederen, maar
belangrijker dan dat was zijn waardigheid als zoon in het ouderlijk huis, (…)
het besef van zijn verkwanselde afkomst».21
Onze Vader heeft met betrekking tot deze gelijkenis gezegd: de
barmhartigheid die God ons betoont, moet ons altijd ertoe aanzetten terug te
keren. Mijn kinderen, het is beter niet van Zijn zijde te wijken, hem niet te
verlaten; maar als jullie door menselijke zwakheid toch ooit weggaan, kom
dan vlug teruggerend. Hij ontvangt ons altijd, zoals de vader van de verloren
zoon, met meer liefde dan ooit.22
Hoewel in de originele tekst – zo merkt de heilige Johannes Paulus II op –
het woord ‘rechtvaardigheid’ niet wordt gebruikt, evenmin als
‘barmhartigheid’, «is de relatie tussen rechtvaardigheid en liefde die als
barmhartigheid wordt aangeduid, met de uiterste zorg in de centrale leer van
het evangelische beeld ingeplant. Want het staat nu duidelijker vast dat liefde
overgaat in barmhartigheid, telkens als men boven de vastgestelde norm van de
rechtvaardigheid moet uitgaan, juist omdat deze norm exact en vaak te beperkt
is».23
De heilige Jozefmaria heeft deze praktische eenheid van rechtvaardigheid
en liefde in het gedrag van de moeders ontdekt.24
De rechtvaardigheid van God
bevatte voor hem intense gevoelens van barmhartigheid25
. We kunnen ons
niet tot de Heer richten met een beroep op onze rechten, maar we moeten
vragen dat Hij ons barmhartig is, zoals een van de psalmen bidt: Miserére
20. Paus Franciscus, Bul Misericordiæ vultus, 11-4-2015, nr. 9.
21. Heilige Johannes Paulus II, Litt. enc. Dives in misericordia, 30-11-1980, nr. 5.
22. Heilige Jozefmaria, Aantekeningen van een familiebijeenkomst 27-3-1972.
23. Heilige Johannes Paulus II, Litt. enc. Dives in misericordia, 30-11-1980, nr. 5.
24. Vgl. heilige Jozefmaria, Vrienden van God,, nr. 173.
25. Heilige Jozefmaria, De Weg, nr. 309.

mei, Deus, secúndum magnam misericórdiam tuam (Ps 50, 2). Heer, heb
medelijden met mij in Uw grote barmhartigheid. We zoeken niet onze
toevlucht bij Hem om rechtvaardigheid te eisen.26
10. Het ontbreekt niet aan mensen die de rechtvaardigheid tegenover de
barmhartigheid stellen. De paus heeft ons bij de afkondiging van het
jubileumjaar gewaarschuwd voor deze vergissing: «Het zijn niet twee aan
elkaar tegengestelde aspecten, maar twee dimensies van één werkelijkheid die
zich geleidelijk ontwikkelt, totdat zij haar hoogtepunt bereikt in de volheid van
de liefde. (…)
»Bij de aanblik van een rechtspraak als louter naleving van de wet, die
mensen verdeelt in rechtvaardigen en zondaars, is Jezus ertoe geneigd het grote
geschenk van de genade te laten zien, die vergeving en zaligheid wil bieden
aan de zondaars om hen vergeving en verlossing te schenken. Het is
begrijpelijk waarom, in het bijzijn van een dergelijk bevrijdend perspectief en
bron van vernieuwing, Jezus door de Farizeeërs en de wetgeleerden verworpen
werd».27
Onze toevlucht nemen tot de goddelijke barmhartigheid
11. Als vrucht van een speciale genade van God – ik heb hier eerder aan
herinnerd – heeft onze Stichter de schitterende flonkeringen van de goddelijke
goedertierenheid, die in de Heilige Schrift beschreven staan steeds dieper leren
kennen. Toen hij bijvoorbeeld commentaar gaf op het wonder van de
opwekking van de zoon van de weduwe van Naïm, bleef hij stilstaan bij de
manier waarop Onze Lieve Heer van ons hield om heilige redenen, die ons
misschien niet zouden ontroeren. Sint Lucas zegt: misericórdia motus super
eam (Lc 7, 13), Hij handelde uit medelijden, uit barmhartigheid jegens deze
vrouw terwijl er andere, menselijk gezien redelijke, argumenten waren: ze
was arm, ze was weduwe en had geen andere zoon dan deze.28

Die rouwstoet bestond uit een talrijke menigte, en Jezus werd ook vergezeld
door mensen; maar alléén Hij dringt door in de droefheid en de smart van die
moeder en Hij gaat naar haar toe. Is het niet bewonderenswaardig dat de
Meester zich laat ontroeren door de barmhartige gesteltenis van zijn Hart
zonder te wachten tot wij Hem onze noden kenbaar maken? Deze goddelijke en
menselijke houding van de Verlosser moet voor ons een sterke stimulans zijn
om op ieder moment een beroep op Hem te doen. Jullie en ik – heeft onze
Vader benadrukt – moeten ook onze toevlucht nemen tot de barmhartigheid
van de Heer. Tegenover God hebben we geen enkel recht. Zelf zie ik in ieder
geval met overduidelijke helderheid dat ik Hem niet kan zeggen: Heer, ik eis
dit van U; zelfs al weet ik dat ik Zijn kind ben en ik me ook zo voel. Ik ga
naar Hem toe met zuchten van berouw, en vraag om Zijn barmhartigheid 29
,
met een beroep op Zijn genade.
Tijdens zijn laatste jaren op aarde, toen hij de drang voelde om met meer
vertrouwen en ijver de vergeving van God te zoeken, heeft de heilige
Jozefmaria het schietgebedje langer gemaakt waarmee hij zich in 1952 tot het
Heilig Hart van Jezus had gericht om Hem het Werk, zijn apostolische
activiteiten en de noden van de Kerk en de mensheid toe te vertrouwen: Cor
Iesu Sacratíssimum et Miséricors, dona nobis pacem! Sindsdien nam onze
Vader bij alles wat hij deed nog steeds méér zijn toevlucht tot de bescherming
van de Hemel ten gunste van de wereld, de Kerk en de zielen.
Hier zien we de voornaamste vrucht die we van God afsmeken in het jaar
dat aan Zijn barmhartigheid wordt gewijd: dat de maatschappij opnieuw de
weg mag volgen van de geboden, dat de zielen zich laten aansteken door het
vuur van Gods liefde, dat in alle hoeken van de Kerk een heropleving mag
komen van de duidelijke leer en van de ware vroomheid. Ik maak me de
woorden van de paus van harte eigen: «Hoezeer wens ik dat de komende jaren
doordrenkt zijn van barmhartigheid om iedereen tegemoet te gaan en de
goedheid en tederheid van God te brengen! Moge allen, zij die geloven en zij
die veraf zijn, de balsem van de barmhartigheid bereiken als teken van het Rijk
van God, dat al midden onder ons aanwezig is».30
Wees barmhartig zoals uw hemelse Vader barmhartig is

12. De kerk herbergt een constant verlangen om Gods liefde bij de mensen
te brengen, zonder iemand uit te sluiten. Echter, zoals paus Franciscus
opmerkt, “misschien hebben wij te lang vergeten op de weg van de
barmhartigheid te wijzen en deze te bewandelen. Enerzijds heeft de verleiding
om altijd en alleen maar de gerechtigheid te pretenderen, doen vergeten dat dit
de eerste noodzakelijke en onmisbare stap is, maar de Kerk moet verder gaan
om een hoger en belangrijker doel te bereiken”.31
Het is niet genoeg om God vergeving te vragen voor onze zonden en die
van alle mensen. Naast dit onvervangbare gebed, komt het er op aan de
barmhartigheid met onze naasten in de praktijk te beleven. Want als iemand
zegt dat hij God liefheeft, terwijl hij zijn broeder haat, is hij een leugenaar;
want als hij zijn broeder die hij ziet niet liefheeft, kan hij God niet liefhebben
die hij nooit heeft gezien. Dit gebod hebben wij dan ook van Hem gekregen:
wie God liefheeft moet ook zijn broeder liefhebben. (1 Joh 4, 20-21).
De werken van barmhartigheid, zo vaak in de Kerk verkondigd en
beoefend, bieden ons een goede kans onze goede bedoelingen met daden te
tonen. Het «zijn daden van naastenliefde waardoor we de medemens te hulp
komen in zijn lichamelijke en geestelijke noden»32
volgens de uitleg van de
Catechismus van de Katholieke Kerk. En deze regelmatig uit te voeren is een
van de aanbevelingen van de paus voor dit jaar. “De prediking van Jezus houdt
ons deze werken van barmhartigheid voor, opdat wij er ons rekenschap van
kunnen geven of wij wel of niet leven als Zijn leerlingen”.33
Jezus heeft het op een heldere manier in het Evangelie beschreven en zo een
duidelijk criterium vastgesteld: Zoals gij wilt dat de mensen u behandelen,
moet gij het hun doen. Als gij bemint wie u beminnen wat voor recht op dank
hebt ge dan? Ook de zondaars beminnen wie hen liefhebben. Als gij weldoet
aan wie u weldaden bewijzen, wat voor recht op dank hebt ge dan? Dat doen
de zondaars ook. Als gij leent aan hen van wie ge hoopt terug te krijgen, wat
voor recht op dank hebt ge dan? Ook de zondaars lenen aan zondaars met de
bedoeling evenveel terug te krijgen.
Neen, bemint uw vijanden, doet goed en leent uit zonder er op te rekenen
iets terug te krijgen. Dan zal uw loon groot zijn, dan zult ge kinderen zijn van
de Allerhoogste, die immers ook goed is voor de ondankbaren en slechten.
Weest barmhartig, zoals uw Vader barmhartig is. (Lc 6,31-36).
31. Ibid., nr. 10.
32. Catechismus van de Katholieke Kerk, nr. 2447.

De lichamelijke werken van barmhartigheid
13. De katholieke leer heeft de lichamelijke werken van barmhartigheid als
volgt ingedeeld: “de hongerigen spijzen, de vreemdelingen herbergen, de
naakten kleden, de zieken en de gevangenen bezoeken, de doden
begraven. Onder deze werken is het geven van een aalmoes aan de armen, een
van de voornaamste uitingen van de broederlijke naastenliefde: het is ook een
daad van gerechtigheid die God welgevallig is”.34
Al deze werken brengen het
Mandatum novum (Joh 13, 34) in praktijk, het nieuwe gebod van de
naastenliefde dat Jezus ons heeft overgeleverd. In navolging van deze
aanbeveling van de Verlosser heeft de Kerk altijd blijk gegeven van een
speciale liefde voor de armen, de zieken, de daklozen, mensen die hulpeloos
zijn ... De Kerk heeft die woorden van de Heer bij het laatste oordeel altijd
voor ogen: Voorwaar, Ik zeg u: al wat gij gedaan hebt voor een dezer
geringsten van mijn broeders hebt gij voor Mij gedaan (Mt 25, 40). En met de
gelijkenis van de barmhartige Samaritaan heeft Jezus benadrukt dat onze
naastenliefde zich uitstrekt tot iedere mens.
14. In het Opus Dei, een levend deel van de Kerk, wordt er op
aangedrongen de lichamelijke werken van barmhartigheid nooit te
verwaarlozen. Onze stichter beoefende ze al in de eerste jaren van het Werk
door de zieken in de ziekenhuizen van Madrid te bezoeken. Met grote
edelmoedigheid wijdde hij zich aan de mensen in hun ellende die ze uit
schaamte onder de sluier van een ogenschijnlijk normaal leven verborgen. En
hij leerde de mensen die toen deelnamen aan zijn apostolaat dit ook zo te doen.
Hij vertrouwde deze activiteiten toe aan de bescherming van Onze Lieve
Vrouw, en zo zijn in het Opus Dei de bezoeken aan de armen van de Heilige
Maagd Maria ontstaan. Dit wordt nog steeds gedaan, overal ter wereld waar
gelovigen van de prelatuur aanwezig zijn: op zaterdag, de dag van de Heilige
Maagd Maria, worden de jongeren uitgenodigd om een gift te geven. Deze
aalmoes is bestemd om mensen in nood te helpen. Door de armen te helpen
wordt Maria geëerd en de naastenliefde in praktijk gebracht.35
Ze zijn een
34. Catechismus van de Katholieke Kerk, nr. 2447.
35. Heilige Jozefmaria, Instructie, 9-1-1935, nr. 196.

middel om de jeugd te vormen, omdat ze de vrijgevigheid van de jeugd
bevorderen en zo groeien ze in de liefde.
Terwijl de heilige Jozefmaria steeds meer besefte hoezeer God voor Zijn
schepselen zorgt, deed het hem verdriet te zien hoe de rijkdommen van de
aarde verdeeld zijn onder een klein aantal mensen en hoe de
cultuurgoederen zijn voorbehouden aan een kleine kring. Daarbuiten heerst
honger naar brood en kennis. Daar zijn mensenlevens die heilig zijn omdat
ze van God komen en die eenvoudigweg worden behandeld als dingen, als
statistische gegevens. Ik begrijp en deel dat ongeduld, een ongeduld dat voor
mij een stimulans is om naar Christus te kijken die ons blijft vragen om het
nieuwe gebod van de liefde in praktijk te brengen. (…)
We moeten Christus herkennen in onze broeders en zusters, de mensen.
In hen komt Christus ons tegemoet. Een menselijk leven is geen geïsoleerd
leven, het is vervlochten met dat van anderen. Geen mens is als een vers dat
op zichzelf staat, we maken allen deel uit van het goddelijk gedicht dat God
schrijft met de medewerking van onze vrijheid.36
Hoeveel jongeren – jongens en meisjes – en ook volwassenen hebben
Christus die arm is ontdekt in deze broeders en zusters, wanneer zij de ernstige
ontberingen van hun naaste ontdekten en zagen. Het heeft hun houding van
dienstbaarheid jegens de anderen verbeterd! De Heer, die oneindig
edelmoediger is, heeft speciale genaden in hun ziel uitgestort: alleen Hij kent
de diepgaande bekeringen van veel mensen, de beslissingen van een totale
overgave ten dienste van God en de Kerk, opgewekt door de indruk van deze
bezoeken aan de behoeftigen, ouderen, zieken, gevangenen...
15. De activiteiten ten gunste van het materieel welzijn van de naaste
hebben, samen met de ontwikkeling van het Werk van God, en door de
apostolische spontaneïteit van de gelovigen en de medewerkers van het Opus
Dei, steeds nieuwe vormen gekregen, passend bij de eigen tijdsomstandigheden
en de verschillende locaties. Zo zijn er scholen ontstaan voor de
beroepsvorming van personen uit zeer verschillende milieus, op het platteland
en in de buitenwijken van de grote steden, voor mensen zonder inkomen
bestemde poliklinieken en ziekenhuizen in verafgelegen wijken; en de sociale
projecten hebben zich vermenigvuldigd – waaronder de NGO's die hulp bieden
36. Heilige Jozefmaria, Christus komt langs, nr. 111.

in minder ontwikkelde landen, of de voedselbanken in landen die beschouwd
worden als meer ontwikkeld, om slechts enkele voorbeelden te noemen – die
veel mannen en vrouwen op momenten van economische crisis, zoals nu, de
mogelijkheid bieden hun materiële noden en die van hun gezinnen te
verlichten.
Ik ben God dankbaar voor de uitbreiding van de gezamenlijke initiatieven
die door gelovigen en medewerkers van de Prelatuur ontplooid worden. Maar
we mogen hier geen genoegen mee nemen: met de genade van God, steunend
op de hulp van veel mensen met een goed hart – christenen of niet christenen –,
streven we naar een grotere actieradius van deze projecten.
16. Sta me toe er nog eens bij jullie op aan te dringen extra aandacht te
besteden aan de zieken: bij hen thuis, in de ziekenhuizen en waar ook maar
iemand lijdt in lichaam of ziel; en natuurlijk in de centra van het Werk en de
huizen van de geassocieerden en surnumerairs. In elke patiënt is Jezus op een
bijzondere manier aanwezig.
We moeten hun niet alleen alle medische zorg die mogelijk is geven, maar
ook bijzondere aandacht besteden aan hun geestelijke bijstand: priesters, die
het ontvangen van de sacramenten van de Verzoening en van de Eucharistie
mogelijk maken; leken, met hun voorbeeld en goede raad opdat de zieken – in
de mate van het mogelijke – een geest van gebed bewaren, die beschouwing,
dankzegging, lofprijzing en smeekgebed is: bijvoorbeeld het bidden van de
rozenkrans en de andere uitdrukkingen van christelijke vroomheid, die de mens
met vreugde vervullen, zelfs in het lijden. Zij zullen blij zijn te ontdekken dat
zij met het opdragen aan God van hun ziekte en lijden en de beperkingen die
ermee gepaard gaan, in hun lichaam aanvullen wat nog ontbreekt aan de
verdrukkingen van de Christus, ten bate van zijn lichaam, dat is de Kerk (Col
1, 24), zoals de heilige Paulus het schreef, wijzend op de heilzame waarde van
het lijden.37
Als hun ziekte ernstige vormen aanneemt, zullen we ons uiterste best doen
om hen voor te bereiden om de ziekenzalving met zoveel mogelijk vrucht te
ontvangen: de Kerk verkondigt dat dit sacrament van de barmhartigheid de
kracht bezit om zonden te vergeven en – als dit goed is voor de ziel – ook ertoe
bijdraagt dat de zieke lichamelijk vooruitgaat en zelfs kan genezen.38
De
37. Vgl. heilige Johannes Paulus II, apost. Brief Salvifici doloris, 11-2-1984.
38. Vgl. Catechismus van de Katholieke Kerk, nr. 1520.

eeuwenoude traditie van de Kerk bewijst dat dit sacrament een grote vrede en
rust brengt aan degenen die het met een goede gesteltenis ontvangen, zonder te
wachten tot de laatste ogenblikken van hun leven. Wat een mooie catechese
valt er te doen met de families, die vaak – uit onwetendheid of door de valse
angst om de zieken onrustig te maken – geen beroep doen op de priester of zijn
hulp slechts inroepen wanneer de geliefde personen zich al in een stadium van
bewusteloosheid bevinden!
17. In de loop van de tijd zijn sommige lichamelijke werken van
barmhartigheid op een andere manier uitgelegd en uitgevoerd. De zorg voor de
pelgrims wordt nu geformuleerd als “een dak bieden aan wie dit niet heeft”.
Tegenwoordig betekent zoiets hulp bieden aan migranten die hun land verlaten
op zoek naar werk, betere levensomstandigheden, enz. Geen enkele leerling
van de Meester mag de zorg voor deze mannen en vrouwen, soms hele
families, naast zich neerleggen. Ik denk met name aan de christenen die
worden vervolgd om hun geloof. Hun gedwongen uittocht uit hun land moet in
ons het bewustzijn van de gemeenschap van de heiligen aanwakkeren.
Paus Franciscus heeft een dringende oproep gedaan aan de autoriteiten en
aan alle mensen van goede wil om concrete oplossingen te zoeken voor deze
noden. Reeds in zijn apostolische exhortatie Evangelii gaudium heeft hij ons
gevraagd: “Het is absoluut noodzakelijk aandacht te schenken aan nieuwe
vormen van armoede en broosheid, waarin wij geroepen zijn de lijdende
Christus te herkennen, ook als dit ons blijkbaar geen tastbare en onmiddellijke
voordelen brengt: de daklozen, de drugsverslaafden, de vluchtelingen, de
noodlijdende volken, de steeds eenzamere en in de steek gelaten ouderen, enz.
De migranten vormen voor mij een bijzondere uitdaging, omdat ik herder ben
van een Kerk zonder grenzen, die zich moeder van allen voelt”.39
Kortgeleden
heeft hij als directe voorbereiding op het Jaar van de barmhartigheid deze
dringende oproep nog versterkt.40
Laten wij ons aansluiten bij die aansporingen van de paus, en er bij
familieleden, vrienden en bekenden op aandringen deze goed voor ogen te
houden, overeenkomstig de omstandigheden en mogelijkheden van iedereen.
Behalve bidden, moeten we overwegen hoe we persoonlijk kunnen bijdragen:
we kunnen het geweten van de publieke opinie voor deze nood wakker
schudden maar ook helpen bij het vinden van onderdak of van een baan, een
39. Paus Franciscus, Apost. exhort. Evangelium gaudium, 24-11-2013, nr. 210.
40. Vgl. paus Franciscus, toespraak bij het Angelus, 6-9-2015.

economische bijdrage geven, enz. Terwijl we altijd met persoonlijke
verantwoordelijkheid handelen, is een goede manier om deze intentie te
steunen ook: ons betrokken voelen bij de initiatieven van de bisdommen en
parochies aan wie de paus in het bijzonder deze taak heeft toevertrouwd. Ik
merk dat velen van jullie, evenals medewerkers en vrienden, al meedoen met
concrete initiatieven om de vluchtelingen bij te staan: ik dank jullie in naam
van de Heer, want het goede dat we aan deze broeders en zusters van ons doen,
dat bewijzen we aan Jezus Christus zelf.
De geestelijke werken van barmhartigheid
18. De heilige Jozefmaria heeft ons toevertrouwd: ik waag het te zeggen
dat, wanneer het erop lijkt dat de sociale omstandigheden de ellende, de
armoede of de smart uit een bepaald milieu hebben kunnen wegnemen, er
juist dan een dringendere behoefte is aan christelijke naastenliefde die
erachter weet te komen waar men troost nodig heeft in het ogenschijnlijke
algemene welzijn.41
We moeten bedenken dat een gebaar van liefde jegens onze naaste niet
alleen bestaat uit een materiële bijdrage, hoe nodig deze ook mag zijn. De paus
klaagt erover dat «de ergste achterstelling waaronder de armen te lijden hebben
het gebrek aan geestelijke bijstand is».42
In de loop van haar geschiedenis is het
kenmerkend geweest voor de Kerk dat ze de geestelijke werken van
barmhartigheid, zo reëel en altijd actueel, heeft bevorderd: «de twijfelenden
raad geven, de onwetenden onderrichten, de zondaars vermanen, de bedroefden
troosten, beledigingen vergeven, lastige personen geduldig verdragen, tot God
bidden voor de levenden en de doden».43
Hoe fijngevoelig is deze geestelijke naastenliefde! En hoe onmisbaar is ze
op deze momenten wanneer zovelen lijden onder eenzaamheid, onbegrip,
vervolgingen, roddel- en lasterpraat; of wanneer ze zonder het pad dat naar de
hemel leidt te kennen met hun twijfels worstelen. Want de verspreiding van de
sociale middelen tegen de plagen van het lijden of van de armoede maakt het
tegenwoordig wel mogelijk om humanitaire resultaten te bereiken waar men
in andere tijden nog niet eens van had kunnen dromen, maar ze zullen nooit
42. Paus Franciscus, apost. Exhort. Evangelium gaudium, 24-11-2013, nr. 200.

de doeltreffende – menselijke en bovennatuurlijke – tederheid kunnen
vervangen van dit directe, persoonlijke contact met de naaste. Deze sociale
middelen zijn namelijk van een ander niveau, want daarin ontbreekt dat
persoonlijke contact, met een arme die in de buurt woont, of met een zieke
die in een enorm groot ziekenhuis ligt te lijden, of met weer een ander – die
misschien rijk is – die behoefte heeft aan een moment van liefdevolle
aandacht, aan een christelijke vriendschap om zijn eenzaamheid te
verlichten, aan geestelijke steun die zijn twijfels en scepsis kan oplossen.44
Laten we aan die gebeurtenis met de bedelares denken, aan wie de heilige
Jozefmaria alleen zijn geestelijke toewijding en de menselijke genegenheid van
een priester kon bieden. Die vrouw besloot daaraan te beantwoorden door haar
leven op te dragen voor het Werk. Toen hij haar later in een ziekenhuis
opnieuw ontmoette en hoorde wat die bedelares aan de Heer had opgedragen,
noemde hij haar de eerste roeping onder zijn toekomstige dochters.
19. Ik wil stilstaan bij een paar van de talrijke initiatieven tot saamhorigheid
of van christelijke broederlijkheid: de onwetende onderrichten, raad geven aan
wie die nodig heeft, de beledigingen vergeven. Het zijn tekenen van een
fijngevoelige naastenliefde, die wij tegenover iedereen horen te beoefenen, en
in het bijzonder met degenen die wij dichter bij ons hebben: de leden van onze
familie, onze vrienden en collega’s, onze kennissen …
Het is een heel belangrijke uiting van barmhartigheid om de waarheden van
ons geloof te onderwijzen aan degene die ze niet kent. Onze stichter heeft dat
in een paar woorden samengevat: het geven van de goede leer is onze grote
zending. Hij heeft vaak onderstreept dat de grote vijand van God en van de
zielen de godsdienstige onwetendheid is en hij heeft gezegd dat het werk van
het Opus Dei een grote catechese is, de verlossende boodschap van de Kerk
binnen het bereik van iedereen brengen en leren die in praktijk te brengen.
Wees ervan overtuigd, dat je apostolaat bestaat in het uitdragen van
goedheid, licht, enthousiasme, edelmoedigheid, offervaardigheid, volharding
in het werk, verdieping in de studie, totaliteit in het geven van jezelf, goed
van alles op de hoogte zijn, absolute en vreugdevolle gehoorzaamheid aan de
Kerk, volmaakte liefde…45
Deze hele onderneming vereist een edelmoedige
inspanning om de mensen met wie we omgaan een leerstellige, geestelijke en
apostolische vorming te geven. Wat een vreugde wanneer de waarheid van het
45. Heilige Jozefmaria, De Voor, nr. 927.

Evangelie de verschillende gebieden van ons doen en laten: het beroeps-,
sociale en culturele vlak, verlicht!
Laten we in dit Jaar van de Barmhartigheid onze inzet doen groeien, opdat
veel zielen naderen tot de warmte van de Kerk, de Bruid van Jezus Christus en
onze Moeder. Wij zullen dat, met de hulp van God, bereiken als ieder van ons
zich er persoonlijk voor inzet om meer vrienden, collega’s en kennissen in
contact met de vormingsmiddelen te brengen.
20. Ook de manieren om goede raad te geven aan wie dat nodig heeft zijn
heel verschillend. Om te beginnen dienen we te getuigen met ons gedrag. Zo
deed Christus het tijdens zijn verblijf op aarde, zoals de heilige Jozefmaria ons
vaak heeft herinnerd. Onze Vader bleef graag bij dit voorbeeld stilstaan met de
woorden waarmee de Handelingen van de apostelen openen: over alles wat
Jezus gedaan en geleerd heeft (Hand 1, 1). In het verlengde van het getuigenis
door ons eigen gedrag komt dan het moment om de juiste woorden te
gebruiken, vol duidelijkheid en genegenheid, zonder te kwetsen, uitgesproken
in het oor van onze vrienden of kennissen: het apostolaat van vriendschap en
vertrouwen waarop onze Vader zozeer heeft aangedrongen.
Als iemand ook doet wat hij zegt, is dat heel vruchtbaar! Soms zal het in de
vorm van de broederlijke vermaning zijn, zoals het evangelie leert (vgl. Mt 18,
15-17): een werk van nobele, dappere en vruchtbare barmhartigheid, dat
voortkomt uit de liefde, omdat we belang stellen in onze vrienden.
«Tegenwoordig zijn we in het algemeen heel gevoelig – heeft Benedictus
XVI wat dit betreft gezegd – voor het aspect van de zorg en liefde met
betrekking tot het fysieke en materiële welzijn van de anderen, maar we
houden bijna helemaal onze mond wat betreft onze geestelijke
verantwoordelijkheid voor onze broeders de mensen. Zo was het niet in de
Kerk van de eerste tijden en in de gemeenschappen die een rijp geloof hadden,
waarin men zich niet alleen interesseerde voor de lichamelijke gezondheid van
de ander, maar ook voor die van zijn ziel, voor zijn eindbestemming. (…) Het
is belangrijk deze dimensie van de christelijke naastenliefde terug te krijgen».46
En hij voegde eraan toe: «Tegenover het kwaad mogen wij niet zwijgen. Ik
denk hier aan de houding van die christenen die zich uit menselijk opzicht of
gewoon uit gemakzucht aanpassen aan de algemeen heersende mentaliteit, in
plaats van hun broeders en zusters te waarschuwen voor de denken
46. Benedictus XVI, Boodschap voor de Veertigdagentijd van 2013, 3-11-2011, nr. 1.

handelwijzen die tegen de waarheid ingaan en niet de weg van het goede
volgen».47
Laten we de heilige Jozefmaria dankbaar zijn omdat hij ons de
doeltreffendheid van deze evangelische handelwijze heeft ingeprent als een
uitstekende, goede en normale manier om onze naaste te helpen. Deze manier
komt voort uit de liefde en wordt met echte nederigheid en bovennatuurlijke
voorzichtigheid beoefend.
Want «de christelijke vermaning wordt nooit door een geest van
veroordeling of verwijt bezield; ze wordt altijd gegeven uit liefde en
barmhartigheid en komt uit een ware zorg voor het welzijn van de ander voort.
De apostel Paulus zegt: Als iemand op een misstap betrapt wordt, moet gij,
geestelijke mensen, zo iemand in een geest van zachtmoedigheid oprichten; let
tegelijk op jezelf, jij kunt ook in verzoeking komen (Gal 6, 1).
»In onze wereld, die doordrenkt is van individualisme – ging Benedictus
XVI verder – is het nodig het belang van de broederlijke vermaning te
herontdekken, om gezamenlijk naar de heiligheid te streven».48
21. De beledigingen vergeven is een andere prachtige manier om de
naastenliefde te beoefenen. Spreekt vrij, en ge zult vrijgesproken worden.
Geeft, en u zal gegeven worden; een goede, gestampte, geschudde en
overlopende maat zal men u in de schoot storten. De maat die gij gebruikt, zal
men ook voor u gebruiken (Lc 6, 37-38). Laten we de parabel overwegen van
die man die zijn mededienaar een heel kleine schuld niet wilde kwijtschelden,
nadat zijn heer hem een enorme som had kwijtgescholden. En wat was het
antwoord van die heer?: jij lelijke knecht, heel die schuld heb ik je
kwijtgescholden, omdat je mij erom gesmeekt hebt. Had jij dan ook geen
medelijden moeten hebben met je mededienaar, zoals ik met jou medelijden heb
gehad? En in toorn ontstoken leverde zijn heer hem over aan de beulen, totdat
hij zijn hele schuld betaald zou hebben. Zo zal ook mijn hemelse Vader met
ieder van u handelen die niet zijn broeder van harte vergiffenis schenkt (Mt 18,
32-35).
De beledigingen vergeven vormt een duidelijke aanwijzing van het feit dat
wij kinderen van God zijn en ons als zodanig gedragen. Laten we dus vooral
niet blijven denken aan de beledigingen die we moesten incasseren, aan de
47. Ibid.
48. Ibid.

vernederingen die we ondergaan hebben —hoe onterecht, onheus en
onbehouwen ook—; want het past niet bij een kind van God een
boekhouding bij te houden om een staat van beledigingen te kunnen tonen.
Wij kunnen het voorbeeld van Christus niet vergeten.49
Sint Lucas schrijft,
juist bij zijn beschrijving van het Lijden van de Heer dat toen zij op de plaats
kwamen die Schedel heet, […] zij Hem daar kruisigden, en zo ook de
misdadigers, de een rechts, de ander links. En Jezus zeide: ‘Vader, vergeef
hun, want ze weten niet wat ze doen’ (Lc 23, 33-34).
Deze manier van handelen is kennelijk niet gemakkelijk; maar de genade
van God maakt het te doen, zoals het gedrag van zo vele christenen laat zien
die, vanaf de eerste momenten van de geschiedenis van de Kerk en ook nu, niet
alleen goedertieren wisten te zijn, maar hun vervolgers oprecht wisten te
beminnen. In deze lijn heeft de heilige Jozefmaria het integere en blijvende
besluit genomen altijd en op ieder moment te vergeven, wat hij bovendien
bevestigd heeft met zijn voorbeeld en woorden.
De vijand niet haten. Geen kwaad met kwaad vergelden. Vergeven zonder
wrok. Dat werd destijds —en ook nu nog, laten we daar geen doekjes om
winden— beschouwd als wereldvreemd, buitensporig heldhaftig en buiten de
werkelijkheid staand gedrag. Zover reikt de kleingeestigheid van schepselen.
Jezus Christus is gekomen om alle volkeren te redden. Hij wil ook de
gelovigen doen deelnemen in zijn verlossingswerk. Daarom wil Hij zijn
leerlingen onderrichten —wil Hij u en mij onderrichten— in een grote,
oprechte, zeer edele en waardevolle liefde: wij moeten elkaar liefhebben,
zoals Christus ieder van ons liefheeft. Alleen door —ondanks onze eigen
grofheid— de goddelijke wijze van leven na te volgen zullen wij erin slagen
ons hart te openen voor alle mensen, hen veel intenser en op geheel nieuwe
wijze te beminnen50
Wij zullen geoordeeld worden op basis van onze werken van
barmhartigheid: «of wij te eten hebben gegeven aan wie honger heeft, en te
drinken aan wie dorst heeft. Of wij de vreemdeling hebben opgenomen en
gekleed wie naakt is. Of wij tijd hebben gehad om bij wie ziek en in de
gevangenis is, te zijn (vgl. Mt 25, 31-45). Ons zal eveneens worden gevraagd,
of wij hulp hebben geboden om uit de twijfel te komen die doet vervallen in
angst en die vaak de bron is van eenzaamheid; of wij in staat zijn geweest de
onwetendheid te overwinnen waarin miljoenen personen leven, vooral de
49. Heilige Jozefmaria, Vrienden van God, nr. 309.
50. Ibid., nr. 225.

kinderen die verstoken zijn van de noodzakelijke hulp om bevrijd te worden uit
de armoede; of wij degenen die alleen en bedroefd zijn, nabij zijn geweest; of
wij degenen die ons beledigen, hebben vergeven, en iedere vorm van wrok en
haat, die leidt tot geweld, hebben afgewezen; of wij geduld hebben gehad naar
het voorbeeld van God, die zo geduldig is met ons; ten slotte of wij onze
broeders en zusters in ons gebed hebben toevertrouwd aan de Heer. In ieder
van deze “kleinsten” is Christus zelf aanwezig. Zijn vlees wordt opnieuw
zichtbaar als een lichaam dat is gemarteld, gewond, gegeseld, ondervoed, op de
vlucht is ... om door ons te worden herkend, aangeraakt en bijgestaan met zorg.
Laten wij de woorden niet vergeten van de heilige Johannes van het Kruis: ‘In
de avond van het leven zult u geoordeeld worden overeenkomstig uw
liefde’».51
Het apostolaat van het sacrament van boete en verzoening
22. Een ander werk van geestelijke barmhartigheid, dat heel belangrijk is,
bestaat erin de mensen te helpen de vriendschap met God die ze door de zonde
verloren hadden, terug te krijgen. Hoe veel heeft de heilige Jozefmaria – zoals
ook de zalige Álvaro del Portillo – aangedrongen op het apostolaat van de
biecht! Net zo heb ik jullie herhaaldelijk over dit punt gesproken, want het is
onmogelijk dat iemand vooruit gaat in de kennis van en de liefde voor Jezus
Christus zonder te zorgen voor de zuiverheid van zijn ziel, zonder het
veelvuldig ontvangen van het sacrament van de Boete.
De Paus heeft het vaak over dit sacrament. In de bul met de afkondiging
van het buitengewoon jubileum wijst hij erop: «Laten wij opnieuw het
sacrament van de verzoening met overtuiging in het middelpunt plaatsen,
omdat dit het mogelijk maakt de grootheid van de barmhartigheid werkelijk te
ervaren. Voor iedere boeteling zal het een bron zijn van ware innerlijke
vrede».52
Laten we tegelijk de raad overwegen die de stichter van het Opus Dei – die
uit het diepst van zijn ziel kwam – aan zijn priesterzonen gaf, maar die voor
alle priesters geldt: de overheersende passie van de priesters van het Opus
Dei (…) is onderrichten en leiden van de zielen: verkondigen en biecht
51. Paus Franciscus, Bul Misericordiae vultus, 11-4-2015, nr. 15. Het citaat van sint Jan
van het Kruis is uit Woorden van licht en liefde, nr. 57.

horen. Hier moeten jullie je tot het uiterste voor inzetten, zonder angst voor
uitputting, zonder je zorgen te maken over tegenspraak: qui séminant in
lácrimis, in exultátione metent (Ps 125, 5); wie onder tranen zaaien, die
oogsten met gejuich. De zending van de leken, van mijn dochters en zonen, is
het hun broeders de priesters te overstelpen met werk – en daardoor met
vreugde – door veel mensen met hun priesterlijk dienstwerk in aanraking te
brengen.53
23. De biechtvaders vertegenwoordigen reeds vanzelf een «een waar teken
(…) van de barmhartigheid van de Vader», schrijft de paus. «Men wordt niet
zomaar biechtvader. Men wordt het, wanneer wij vóór alles zelf als eersten
boetelingen worden op zoek naar vergeving. Laten wij nooit vergeten dat
biechtvader zijn betekent deelnemen aan de zending zelf van Jezus en een
concreet teken zijn van de continuïteit van een goddelijke liefde die vergeeft en
redt. (…)
»Niemand van ons is baas over het sacrament – gaat paus Franciscus verder
– , maar een trouwe dienaar van de vergeving van God. Iedere biechtvader zal
de gelovigen moeten ontvangen zoals de vader in de parabel van de verloren
zoon: een vader die zijn zoon tegemoet snelt, ook al had hij zijn goederen
verkwist. Biechtvaders zijn geroepen die berouwvolle zoon die naar huis
terugkeert, tegen zich aan te drukken en zijn vreugde dat hij hem heeft
teruggevonden, tot uitdrukking te brengen. Zij zullen nooit moe worden ook
naar de andere zoon te gaan die buiten is blijven staan en niet in staat is blij te
zijn, om hem uit te leggen dat zijn streng oordeel onjuist is en geen zin heeft
ten overstaan van de grenzeloze barmhartigheid van de Vader».54
Mijn dochters en zonen, laten we de Heer vragen ons trouwe instrumenten
van Zijn barmhartigheid te maken: de priesters, door veel uren – alle uren die
ze maar kunnen – te wijden aan de vergeving in de Naam van God; en de
leken, met het voortdurende verlangen de zielen van hun vrienden en kennissen
– door een oprechte en belangeloze naastenliefde – voor te bereiden om hen te
helpen het sacrament van de vreugde en van de vrede met veel vrucht te
beleven.

24. Ik wil niet verder uitweiden. Ik raad jullie aan de bul Misericordiae
vultus te lezen en diepgaand te overwegen en jullie eigen conclusies te trekken.
Daarin wordt ook aangeraden om een pelgrimstocht te maken naar een
bedevaartsoord om de gave van de volle aflaat te verkrijgen die door de Kerk
wordt verleend, en zo in de komende maanden de tedere en kinderlijke devotie
tot onze Moeder de Allerheiligste Maagd Maria overvloedig te doen groeien.
«Moge de lieflijkheid van haar gelaat ons geleiden in dit Heilig Jaar, opdat wij
allen de vreugde van de tederheid van God opnieuw kunnen ontdekken.
Niemand heeft zoals Maria de diepte van het mysterie van God, die mens is
geworden, gekend. Alles in haar leven krijgt vorm door de aanwezigheid van
de barmhartigheid die vlees is geworden. De Moeder van de gekruisigde
Verrezene is binnengegaan in het heiligdom van de goddelijke barmhartigheid,
omdat zij ten diepste heeft deelgehad aan het mysterie van zijn liefde».55
Met alle genegenheid zegent jullie
jullie Vader
+ Javier
Rome, 4 november 2015.
55. Ibid., nr. 24.

Pastorale brief 4-11-2015 Mgr. Echevarría,

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Pastorale brief 4-11-2015 Mgr. Echevarría,

Similar to Pastorale brief 4-11-2015 Mgr. Echevarría, (20)

More from Opus Dei Nederland

More from Opus Dei Nederland (20)

Pastorale brief 4-11-2015 Mgr. Echevarría,