คนไทยคุ้นเคยกับคำศัพท์ภาษาสันสกฤตที่เราหยิบยืมมาแต่โบร่ำโบราณ การออกเ้สียงคำสันสกฤตจึงเป็นการออกเสียงแบบไทย อันที่จริงก็คงคล้ายกับภาษาอื่นๆ ที่เมื่อยืมมาแล้ว ก็ออกเสียงด้วยลักษณะเสียงแบบไทยเรา
บางคนอาจถามว่า แล้วภาษาสันสกฤตดั้งเดิมเขาออกเสียงอย่างไร...
คำถามนี้ตอบไม่ยาก เพราะระบบเสียงภาษาสันสกฤตมีกล่าวไว้ค่อนข้างชัดเจนในตำราไวยากรณ์แต่สมัยโบราณ และอาจเทียบเคียงได้จากกฎเกณฑ์ต่างๆ ทางภาษาศาสตร์
แต่ถ้าจะให้ง่ายกว่านี้ ก็ให้คนแขกที่รู้ภาษาสันสกฤตออกเสียงให้ฟัง อย่างนี้ชัดเปรี๊ยะ แต่ถ้าคนแขกไม่รู้สันสกฤต (อาจจะรู้ภาษาฮินดี หรือภาษาอื่น) เขาอาจออกเสียงเพี้ยนไปก็ได้
ก่อนจะไปถึงเสียง ขอเล่าเรื่องตัวอักษรเล็กน้อยนะครับ
อักษร สำหรับเขียนภาษาสันสกฤตมีด้วยกันหลายแบบ ที่นิยมกันในปัจจุบันก็คือ อักษรเทวนาครี และอักษรโรมัน ส่วนอักษรไทยนั้น ใช้เขียนภาษาสันสกฤตได้เกือบ 100% ยกเว้นเครื่องหมายสามสี่ตัวเท่านั้นเอง
เอาล่ะ มาดูกันว่า ภาษาสันสกฤตออกเสียงอย่างไร
ในที่นี้ พึงระลึกว่า อักษรที่ใช้เป็นเพียงตุ๊กตาแทนเสียงเดิมในภาษาสันสกฤต มิใช่เสียงที่เราคุ้นในภาษาไทยนะครับ! ตั้งสติก่อนสตาร์ตนะครับ มิฉะนั้น จะมึน งง และสับสนมิใช่น้อย
ก ข ค ฆ ง - ชุดนี้เรียกว่า วรรค กะ
ก ตัวนี้ออกเสียงเหมือน ก ไก่ ของเราครับ (อักษรโรมันใช้ k)
ข ออกเสียงเหมือน ข หรือ ค ก็ได้ เสียงเดียวกัน (อักษรโรมันใช้ kh) เสียง ข นี้อธิบายได้ว่า ออกเสียงคล้าย ก แต่เพิ่มลมเล็กน้อย
ค ออกเสียงเหมือน g ในคำว่า go, gate ในภาษาอังกฤษ (อักษรโรมันใช้ g)
ฆ ออกเสียงคล้าย g ข้างบนแล้วเพิ่มเสียงลมอีกเล็กน้อย (อักษรโรมันใช้ gh) ตัวนี้ออกเสียงยากหน่อย เพราะต้องเกร็งลิ้นเล็กน้อย ถ้าไม่เคยได้ยิน อาจฝึกยากครับ จำได้ว่ามีบางคนแนะนำว่าระหว่างออกเสียง g แล้วให้ใครสักคนทุบหลังเบาๆ จะได้เสียง ฆ แบบสันสกฤตครับ
ง ตัวนี้ตรงกับ ง ของไทยนั่นเอง แต่อักษร ง ใช้เป็นตัวสะกด (อักษรโรมันใช้ ṅ)
จ ฉ ช ฌ ญ - ชุดนี้เรียกว่า วรรค จะ
จ ออกเสียงเหมือน จ ของเรา (อักษรโรมันใช้ c บางทีใช้ ch)
ฉ ออกเสียงเหมือน ฉ หรือ ช ก็ได้ เสียงเดียวกัน (อักษรโรมันใช้ ch บางทีใช้ cch)
ช ออกเสียงคล้าย j ใน just, jack ในภาษาอังกฤษ (อักษรโรมัน ใช้ j)
ฌ ออกเสียงคล้าย j แล้วเพิ่มเสียงลมอีก (อักษรโรมันใช้ jh)
ญ ออกเสียงคล้าย ย ในภาษาอีสาน คือ เสียงขึ้นจมูก (อักษรโรมันใช้ ñ)
ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ชุดนี้เรียกว่าวรรค ฏะ (ฏะ ใหญ่) อักษรชุดนี้ออกเสียงโดยงอปลายลิ้นขึ้นเพดานเล็กน้อย และอักษรโรมันจะเขียนจุดข้างใต้ทุกตัว
ฏ คล้ายเสียง ต แต่ งอปลายลิ้นขึ้นเพดานเล็กน้อย (อักษรโรมันใช้ ṭ)
ฐ คล้ายเสียง ถ แต่ งอปลายลิ้นขึ้นเพดานเล็กน้อย (อักษรโรมันใช้ ṭh)
ฑ คล้ายเสียง ด เด็ก แต่ งอปลายลิ้นขึ้นเพดานเล็กน้อย (อักษรโรมันใช้ ḍ) เราจึงออกเสียงบางคำที่ใช้ ฑ เป็นเสียงคล้าย ด เช่น บัณฑิต มณฑป บุณฑริก
ฒ คล้ายเสียง ด เด็ก แต่ งอปลายลิ้นขึ้นเพดานเล็กน้อย และเพิ่มลมเข้าไปอีก อักษรนี้ออกเสียงยากมาก (อักษรโรมันใช้ ḍh)
ณ คล้ายเสียง น แต่ งอปลายลิ้นขึ้นเพดานเล็กน้อย (อักษรโรมันใช้ ṇ)
ทีนี้มาถึงวรรค ตะ (ตะ เล็ก)
ต ออกเสียงเหมือน ต ของเรานี่แหละครับ ง่ายๆ (อักษรโรมันใช้ t)
ถ ออกเสียงเหมือน ถ หรือ ท ของเรานี่แหละครับ (อักษรโรมันใช้ th)
ท ออกเสียงเหมือน ด เด็ก (อักษรโรมันใช้ d)
ธ ออกเสียงเหมือน ด และเพิ่มเสียงลมเล็กน้อย (อักษรโรมันใช้ dh)
น ออกเสียงเหมือน น ของเรา (อักษรโรมันใช้ n)
วรรคสุดท้าย คือ วรรคะ ปะ
ป ออกเสียงเหมือน ป ของเรา (อักษรโรมันใช้ p)
ผ ออกเสียงเหมือน ผ หรือ พ ของเรา (อักษรโรมันใช้ ph)
พ ออกเสียงเหมือน บ ใบไม้ ของเรา (อักษรโรมันใช้ b) ฝรั่งจึงเขียนพุทธ เป็น Buddha (ตามกติกาเป๊ะ)
ภ ออกเสียงคล้าย บ ใบไม้แล้วเพิ่มลมอีกเล็กน้อย (อักษรโรมันใช้ bh) คำว่า ภูมิ จึงเขียนด้วยโรมันเป็น bhumi ออกเสียงคล้ายๆ กับ บูมิ
ม ออกเสียงเหมือน ม ของเรา (อักษรโรมันใช้ m)
ที่เหลือไม่จัดเข้าวรรค เรียกว่าเศษวรรค
ย เหมือน ย ของเรา (อักษรโรมันใช้ y)
ร เหมือน ร ของเรา (อักษรโรมันใช้ r)
ล เหมือน ล ของเรา (อักษรโรมันใช้ l)
ว เหมือน ว ของไทย (อักษรโรมันใช้ v)
ศ ออกเสียงคล้าย sh ในคำว่า shoe ของภาษาอังกฤษ (อักษรโรมันใช้ ś บางแบบใช้ sh หรือ ç)
ษ ออกเสียงคล้าย ส แต่งอลิ้นขึ้นเพดานเล็กน้อย (คล้ายอักษรวรรค ฏะ) (อักษรโรมันใช้ ṣ บางแบบใช้ sh)
ส ออกเสียงเหมือน ส เสือของเรา (อักษรโรมันใช้ s)
ห ออกเสียงเหมือน ห ของเรา (อักษรโรมันใช้ h)
ฬ ออกเสียงคล้าย ล แต่งอลิ้นขึ้นเพดาน (คล้ายอักษรวรรค ฏะ) (อักษรโรมันใช้ ḷ)
มีอักษรหลายตัวที่ออกเสียงไม่ตรงกับภาษาไทย
มาดูตัวอย่างกันสักหน่อยนะครับ
อักษร ค ออกเสียงคล้าย ก หรือ g เช่น สุคต ออกเสียงว่า /สุกะตะ/ (sugata)
อักษร ท ออกเสียงคล้าย ท เช่น ทาริกา ออกเสียงว่า /ดาริกา/ (dārikā)
อักษร พ ออกเสียงคล้าย บ เช่น พาลา ออกเสียงว่า /บาลา/ (bālā)
อักษร ศ ออกเสียงคล้าย sh (คล้าย ฉ แต่ไม่เหมือน) เช่น ศกุนฺตลา ออกเสียงคล้ายกับ /ฉะกุนตะลา/ (shakuntalā)
อักษรอื่นก็ลองเทียบดูนะครับ
ผมจะสรุปเป็นตารางไว้ให้ดังนี้
การออกเสียงให้สังเกตอักษรโรมัน (อักษรโรมันใช้พิมพ์เล็กหมด) เพราะเสียงจะคล้ายอักษรโรมันมากกว่า
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
ก | ข | ค | ฆ | ง | k | kh | g | gh | ṅ | |
จ | ฉ | ช | ฌ | ญ | c | ch | j | jh | ñ | |
ฏ | ฐ | ฑ | ฒ | ณ | ṭ | ṭh | ḍ | ḍh | ṇ | |
ต | ถ | ท | ธ | น | t | th | d | dh | n | |
ป | ผ | พ | ภ | ม | p | ph | b | bh | m | |
ย | ร | ล | ว | ศ | ษ | ส | ห | ฬ | ||
y | r | l | v | ś | ṣ | s | h | ḷ |
โปรดสังเกตว่า
1.อักษรแต่ละตัวออกเสียงไม่เหมือนกันเลย (ถ้าเหมือนกัน แปลว่าผมเขียนผิด)
2.อักษรแต่ละหลัก (1 ถึง 5) มีลักษณะเดียวกัน คือ หลักที่ 1 เสียงไม่ก้อง ไม่มีลมมาก หลักที่ 2 ไม่ก้อง แต่มีลมมาก หลักที่ 3 เสียงก้อง แต่ลมไม่มาก หลักที่ 4 เสียงก้องด้วย ลมมากด้วย ส่วนหลักที่ 5 นั้นเป็นเสียงขึ้นจมูก ถือว่าเป็นเสียงก้อง
คราวหน้ามาเรียนเรื่องสระ (สะ-หระ) กันนะครับ
สวัสดีครับ อ.ภาทิพ
ด้วยความยินดีครับ
และขอบขอบคุณ ดร.ธวัชชัย อาจารย์ภาทิพ อ.นุ และน้องมะปรางนะครับ
ที่ให้ดอกไม้ วันนี้ได้ตั้งหลายดอกแน่ะ ;)
สวัสดีค่ะ
ขอบคุณนะคะที่ไปเยี่ยมเยียนและให้กำลังใจกัน
เรียนบาลีสนุกจริงๆค่ะ
แล้วทำให้ประหลาดใจ คนไทยใช้ภาษาบาลีจนเป็นวิถีชีวิต เชื่อว่าในวันหนึ่งๆ เราใช้ภาษาบาลี มากกว่าคำไทยแท้ๆอีกนะคะ
สวัสดีค่ะท่านบ.ก.
วันนี้น้องฟ้ากะนายเมฆครึ้มๆ ทั้งวันเลยค่ะ มาขอบคุณที่ส่งกำลังใจในบันทึก
มาเรียนภาษาสันสกฤต ได้แค่วรรค จะ ฝึกออกเสียง ฌ ขึ้นจมูก ก็สนุกดีนะคะ
มีแค่ ๕ วรรค ดูเหมือนจะง่าย แต่ท้าทาย ตรงเสียงแตกต่างกันนิด ก็เพี้ยนไปเลยนะคะ
สวัสดีค่ะ
แวะมาส่งดอกไม้...หลายดอกเลยค่ะ
ภาพสวย ๆ ของพี่คนบ้านไกลค่ะ ;)
ขอโทษค่ะ ไม่ยอมมา...
เอาใหม่ ๆ ^_^
สวัสดีค่ะอาจารย์+ทุกๆ คน
แค่อ่านหัวเรื่องก็อยากจะร้องเพลงเพลงนี้ค่ะ "อยากจะร้องดางๆ เพื่อให้ศิษย์ทุกคนได้รู้ทั่วกาน..." ขอบพระคุณค่า (เปิดชุมนุม สันสกฤตฮาเฮ ดีกว่า อิอิ)
ป.ล. หนังสือของ ศ.วิสุทธิ์ บุษยกุล ซื้อมาแล้วนะคะ พอเปิดอ่านคำนำปุ๊บก็ปิดปั๊บเลย T^T แต่จะพยายามอ่านให้จบเล่มค่ะ ส่วนหนังสือของอาจารย์จำลอง ยังไม่สะดวกไปหาซื้อเลยค่า ^o^
สวัสดีครับ คุณ คนไม่มีราก
ขอบคุณที่มีดอกไม้มาฝากนะครับ
หลายดอกด้วย ;)
ภาษาสันสกฤตเรียกดอกไม้ว่า ปุษฺป หรือ กุสุม (ไม่มีเพศ)
สวัสดีครับ คุณครูภาษาไทย
สันสกฤตเฮฮา ก็ดีเหมือนกันครับ ต้องหามุขกันก่อน ;)
หนังสืออาจารย์วิสุทธิ์ ผ่านไปบทที่ 1 เลยก็ได้ครับ ค่อยย้อนมาอ่านคำนำ
หรือไม่ก็ เดี๋ยวผมเปิดบทเรียนง่ายๆๆๆๆๆๆๆๆ
ป.ล. หนังสือเรียน อย่าอ่านอย่างเดียวนะครับ ต้องอ่านด้วย เขียนด้วย จดไปด้วย ไม่งั้นไม่ได้ผลครับ ;)
สวัสดีค่ะอาจารย์+ทุกๆ คน
ขอบพระคุณมากค่ะที่กรุณาแนะนำ จะพยายามทำตามคำแนะนำอย่างเค่งคัด เอ้ย! เคร่งครัดนะคะ ^.^
ป.ล. รออาจารย์เปิดบทเรียนแสนง่ายอย่างใจจดใจจ่ออยู่นะคะ
หลักการข้างต้น จะหาอ้างอิงตัวเล่มจากไหนได้ไหมคับ อย่างได้ตัวอย่างของคำเพิ่มเติมคับ ที่ผมสงสัยนะคับ อย่างเช่นตัว พ บางคนก็บอกให้ใช้ bh ผมลองศึกษาดูไม่รู้จะใช้อักษรใดแน่คับ อาจารย์กรุณาช่วยแนะนำหน่อยนะคับ